Factcheck: Gaat driekwart van de huurwoningen naar mensen uit de voorrangsregeling? (zoals de BBB hardnekkig en graag liegt)
In de aanloop naar de verkiezingen onderzoekt de Volkskrant uitspraken van politici. Wat zeggen ze, waarom zeggen ze dat en wat hopen ze te bereiken? Vandaag: de BBB over de verdeling van huurwoningen, die voor de statushouders in het bijzonder.
Minstens zo belangrijk als de precieze tekst van politieke uitlatingen is de context waarbinnen die uitlatingen worden gedaan. Tweede Kamerlid Henk Vermeer (BBB) leverde daarvan zondag in Buitenhof een sterk voorbeeld.
Vermeer was te gast met Mark Boumans, VVD-burgemeester van Doetinchem en vice-voorzitter van de Vereniging van Nederlandse gemeenten. Boumans uitte zijn ongenoegen over het wetsvoorstel waarmee BBB-minister Mona Keijzer gemeenten wil verbieden om bij de verdeling van sociale huurwoningen voorrang te geven aan statushouders – dat zijn mensen die met succes asiel hebben aangevraagd.
Boumans vindt dat het voorstel past in een zorgwekkende politieke trend: ‘Het idee wegzetten dat het hele woonprobleem in Nederland met een kleine groep vluchtelingen te maken heeft, is echt heel slecht.’
Daarop reageerde Vermeer even later met de opmerking dat hij enkele jaren (tot 2023) gemeenteraadslid is geweest in Harderwijk. ‘Ik heb daar gewoon gezien, zoals dat voorbeeld rond statushouders, dat driekwart van de vrijkomende woningen niet voor mensen op de reguliere wachtlijst beschikbaar was. En dat moet opgelost worden.’
Klopt dat wel? Zeker niet, laat de gemeente Harderwijk maandag desgevraagd weten. Het antwoord begint bij de definitie van voorrang bij de toewijzing van woningen. Dat is lastig in categorieën te vatten. De duidelijkste – en minst omstreden – voorbeelden zijn mensen van wie het huis is afgebrand of mensen die een veilig heenkomen zoeken vanwege huiselijk geweld. Ook ‘medische of psychische problematiek’ kan iemand voorrang geven bij de toewijzing van een woning.
Harderwijk werkt bij de woningverdeling samen met omliggende gemeenten. Binnen dat samenwerkingsverband werd vorig jaar 20,7 procent van de woningen toegewezen aan mensen ‘met urgentie’, dus met voorrang, blijkt uit cijfers die de gemeente maandag aan de Volkskrant verstrekte. De jaren daarvoor was dat ongeveer gelijk. Vermeer overdreef in Buitenhof dus met een ruime factor drie.
Statushouders
Dat is niet het hele verhaal, want wat bedoelde Vermeer met zijn interventie? Zeker is dat hij nadrukkelijk reageerde op Boumans’ kritiek op de koppeling van de woningnood aan de komst van vluchtelingen.
Inderdaad maken statushouders deel uit van de groepen die in veel gemeenten voorrang krijgen. Al is het maar omdat zij doorgaans geen alternatieve woonruimte hebben, behalve dan in een asielzoekerscentrum. Die centra zijn zo overvol dat het Rijk een dringend beroep doet op gemeenten om meer woonruimte voor statushouders te creëren.
Van de groep die voorrang krijgt bij woningtoewijzing, zijn statushouders maar een deel. Ook in Harderwijk. Daar ging vorig jaar 9,8 procent van de vrijkomende woningen naar statushouders. Het jaar daarvoor 13,7 procent en in 2022 11,5 procent.
Daarmee zit Harderwijk op een relatief hoog gemiddelde. Uit de laatste landelijke inventarisatie bleek dat statushouders nationaal bijna 7 procent van de huurwoningen toegewezen krijgen.
Wel is het zo dat in sommige gemeenten zo veel mensen een urgentieverklaring hebben dat de situatie voor mensen zónder zo’n verklaring tamelijk uitzichtloos is. In Amsterdam, bijvoorbeeld, gingen in 2021 slechts 23 van de 7.000 vrijgekomen woningen naar mensen die geen aanspraak konden maken op een voorrangsregeling.
Conclusie
De suggestie van Vermeer dat het schrappen van de voorrang voor statushouders veel zoden aan de dijk zet voor mensen op de reguliere wachtlijst, is sterk overdreven. (En Mona van Volkshuisvesting weet dat heus wel.) Hij schuift daarmee één specifieke groep mensen een disproportioneel negatief effect op de overspannen woningmarkt in de schoenen.
< Vermeer en Van der Plas verzwijgen opzettelijk dat een groot deel van de 1 miljoen arbeidsmigranten/gastarbeiders in Nederland zeer welkom blijven in ‘hun’ landbouw- en vleesindustrie – zolang de BBB en hun aanhang maar geen verantwoordelijkheid hoeven te nemen voor de huisvesting van die arbeiders. Nee, die verantwoordelijkheid flikkert men daar graag ‘gewoon’ in de maatschappij, het liefst via onbetrouwbare uitzend- en detacheringsbureau’s bij de buren (zoals de gemeente Westland graag gebruik maakt van al dan niet illegale arbeidsmigranten die in Den Haag ‘wonen’). >