Theater over toeslagenaffaire: ‘Verwoesting door een niet-functionerend systeem kan iedereen overkomen’

Toneelmonoloog Schrijver Maxine Palit de Jongh schreef naar aanleiding van de toeslagenaffaire het toneelstuk ‘Vecht’. „Je voor kunnen stellen hoe het is om alles kwijt te raken, vind ik een belangrijke oefening in begrip hebben.”

„Hoe noem je het als alles van je afgenomen wordt? Belasting? Belast?” Moeder Zafirah takelt in Vecht langzaam af. Het toneelstuk volgt het leven van een moeder met twee kinderen – gespeeld door actrice Nadia Amin – dat door de toeslagenaffaire verwoest wordt. Vecht, onder regie van Zephyr Brüggen, werd vorige maand genomineerd voor de BNG Bank Theaterprijs, een stimuleringsprijs voor jong theatertalent.

Maxine Palit de Jongh (29) schreef de theatermonoloog die een half jaar geleden in première ging. Het is haar eerste toneeltekst sinds ze in 2020 afstudeerde in Writing for Performance aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Ze moest er even over nadenken toen productiehuis Likeminds haar vroeg een stuk te schrijven over de toeslagenaffaire, vertelt ze in een café in Utrecht.

Waarom?

„Het is een belangrijk thema, omdat het institutioneel racisme in Nederland blootlegt en iets zegt over een niet-functionerend systeem. Ik vroeg me ook af of ik de juiste persoon was om het te maken. Ik ben van mening dat je jezelf die vraag als maker altijd moet stellen. De gedupeerden hoeven hun trauma niet zelf tot kunst te verheffen.

„De toeslagenaffaire is een belangrijke gebeurtenis voor de geschiedenis en de toekomst van Nederland.” Tijdens de affaire werden duizenden ouders onterecht door de Belastingdienst als fraudeur bestempeld en moesten ze hoge boetes betalen. Hierdoor kwamen veel ouders in grote geldproblemen. Van de gedupeerden had meer dan de helft een migratie-achtergrond.

„Dus toen dacht ik: oké, dan is dat het perspectief van waaruit ik het ga vertellen. De stemmen die lang genegeerd zijn, wil ik luider laten klinken. Daarom is het stuk in de vorm van een monoloog van een vrouw van kleur, die zijn er nog niet genoeg.”