Een jubelton voor alle 25-jarigen – en hoe Sander Schimmelpenninck verder de kansenongelijkheid wil bestrijden
Meer belastingen op vermogens en erfenissen, een jubelton voor elke 25-jarige en een maatschappelijke diensttijd: in zijn pamflet Sander en de brug zoekt journalist Sander Schimmelpenninck oplossingen voor de kansenongelijkheid in Nederland.
[…]
Het is dus niet zo dat u vreest dat de rijken, à la de Franse Revolutie, op een dag ruggelings vastgebonden in de rivier worden gegooid?
‘Nee, de rijken worden juist totaal ontzien. Dat is het bizarre van deze tijd.’
U bent een liberaal met een groot geloof in zelfredzaamheid en pleit tegelijkertijd voor een ambitieuzere overheid. Waarom?
‘Nou ja, ambitieuzer – het gaat mij om het investeren in mensen. Ik wil een ondernemende overheid en veel minder de pleisters plakkende overheid van nu. Dat is het merkwaardige: de overheid ziet dat ons belastingstelsel niet deugt en dat de belastingdruk voor lage inkomens verhoudingsgewijs veel te hoog is. Maar in plaats van het stelsel te hervormen, repareert men de boel door allerlei toeslagen in het leven te roepen.
‘Dat is geen oplossing. Het leidt er bovendien toe dat armoedeproblemen intergenerationeel aan het worden zijn: van de opa’s en oma’s en de ouders tot aan de kleinkinderen worden ze in sommige gezinnen doorgegeven. Dat doorbreek je pas wanneer je investeert in mensen. Daarom pleit ik ervoor de belastingen op vermogens en erfenissen zo te verhogen dat elke 25-jarige een jubelton krijgt, bij wijze van startkapitaal.’
Voor die ton moeten ze als 18-jarigen wel eerst een ‘maatschappelijke diensttijd’ vervullen in de zorg, het leger of elders. ‘Laat een bevoorrechte jongen uit Amsterdam-Zuid een tijd op een slaapzaal liggen met een Nederlands-Marokkaanse jongen uit Apeldoorn-Noord’, dan leren ze elkaar beter begrijpen, schrijft u.
‘Ik vind het belangrijk dat jonge mensen leren dat wij als individuen een collectief vormen. Voor dat collectief moet je iets doen en je krijgt er ook iets voor terug. Dat collectief bestaat uit allerlei mensen met een andere kleur, of een ander accent, et cetera. En met die mensen moet je het dan een schooljaar lang zien te rooien. Je moet mensen gewoon af en toe met een zekere dwang bij elkaar zetten, zodat ze lekker samen kunnen klagen over wat een lul die instructeur toch is. Dat soort hechtingsmomenten heb je nodig in een samenleving. Die zijn er nu veel te weinig. Als je al zo’n moment hebt, is het de ontgroeningstijd van het studentencorps, met allemaal dezelfde mensen. Dat is gewoon niet goed.’
SCHIMMELPENNINCKS ‘VIJF VOORSTELLEN VOOR EEN EERLIJKER NEDERLAND’
1: Vermogens en erfenissen zwaarder belasten. Als het aan Schimmelpenninck ligt, gaat onder meer de belasting op erfenissen flink omhoog. De helft van de Nederlanders krijgt nooit een erfenis. De rest krijgt een erfenis die in grofweg 50 procent van de gevallen onder de vrijstelling blijft – 23 duizend euro voor kinderen. Partners en kinderen die meer ontvangen, betalen nu tot een bedrag van 138 duizend feitelijk slechts 8 procent erfbelasting.
2. Stel het schooladvies uit. De ‘extreem jonge leeftijd waarop kinderen worden geselecteerd op niveau’ resulteert dikwijls in te lage schooladviezen voor kinderen uit armere milieus. Slecht voor het kind en voor de maatschappij, qua ‘onderbenut potentieel’. Om de segregatie in het onderwijs tegen te gaan, pleit Schimmelpenninck voor afschaffing van grondwetsartikel 23, dat de vrijheid van onderwijs waarborgt.
3. Belast pensioen eerlijk. De vermogensongelijkheid valt minder hoog uit wanneer ook de pensioenpotten meetellen. Die vormen 47 procent van het Nederlandse vermogen. Tot aan de AOW-leeftijd kunnen mensen echter niets met dit vermogen. Bovendien wordt sparen voor het pensioen flink gesubsidieerd. Stop daarmee, en steek de bespaarde miljarden in het onderwijs, betoogt Schimmelpenninck.
4. Iedereen een jubelton. De belastingen en pensioenen hervormen kan zoveel geld opleveren dat de overheid elke 25-jarige een jubelton zou kunnen geven als startkapitaal, aldus Schimmelpenninck. De staat zou die 100 duizend euro wel moeten oormerken: geen Ferrari mee kopen, wel een huis aanbetalen of bedrijf mee beginnen.
5. Een maatschappelijke diensttijd. Elke 18-jarige zou een schooljaar lang in dienst moeten. Bijvoorbeeld in de zorg, het onderwijs of het leger. Wie de dienst weigert, krijgt geen jubelton.