DUTILHHUIS

Is falend klimaatbeleid een schending van de mensenrechten?

Gaat een belangrijk element uit de baanbrekende Urgendazaak voor de hele Europese Unie en nog meer landen gelden? Die vraag ligt op tafel, nu het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zich vandaag buigt over de vraag of een land de mensenrechten schendt als het te weinig doet tegen klimaatverandering. Als het antwoord ‘ja’ is, zal dit volgens juristen gevolgen hebben voor alle bijna 50 landen die bij het mensenrechtenverdrag zijn aangesloten.

In de zaak die actiegroep Urgenda had aangespannen tegen de Nederlandse Staat oordeelde de Hoge Raad in 2019 dat de overheid verplicht is meer te doen om “gevaarlijke klimaatverandering” tegen te gaan.

De Hoge Raad stelde dat het Europese mensenrechtenverdrag lidstaten verplicht om hun inwoners te beschermen tegen “reële en onmiddellijke risico’s”. En, concludeerde de Hoge Raad, er bestaat wereldwijd overeenstemming over de mate waarin klimaatverandering een gevaar vormt.

Drie klimaatzaken

Bij het Europees Hof spelen drie belangrijke klimaatzaken, waarvan twee vandaag. Bij de ene gaat het om een groep Zwitserse oudere vrouwen, die betogen dat het leven van senioren gevaar loopt door toenemende hitte.

De andere is aangespannen door een Franse oud-burgemeester, die vindt dat de Franse overheid te weinig doet om de opwarming en daarmee zeespiegelstijging tegen te gaan, waar zijn gemeente (vlakbij Duinkerke) last van kan krijgen.

Een derde zaak betreft een groep Portugese jongeren van 12 tot 21 jaar oud. Zij hebben tientallen landen aangeklaagd, waaronder Nederland, omdat ze die verantwoordelijk houden voor met name de steeds ergere bosbranden in hun land. Deze zaak zal later dit jaar worden behandeld. De jongeren vinden dat de landen nalatig zijn, omdat hun toekomst bedreigd wordt door de rampzalige gevolgen van klimaatverandering.

[…]

Urgenda koploper

Met een beroep op het aspect van de mensenrechten was Urgenda een absolute koploper, zegt hoogleraar Christina Eckes van het Amsterdam Centre for European Law and Governance aan de Universiteit van Amsterdam. Wereldwijd zijn inmiddels duizenden klimaatrechtszaken aangespannen, waarvan ruim 70 veel lijken op de Urgendazaak.

“Het geeft aan dat de politiek niet actief genoeg is in het tegengaan van klimaatverandering. Overheden stellen te lage klimaatdoelen, en het is ook nog eens de vraag of die lage doelen wel gehaald worden”, zegt Eckes.