‘Ruim 1,7 miljoen arbeidsmigranten en we kunnen niet zonder’
Vijf jaar na ‘Roemer’ is uitbuiting van arbeidsmigranten nog dagelijkse kost: ‘En hier wonen nog eens vierhonderd man’ – Volkskrant 01NOV2025
Het is tekenend voor de belangstelling die er sinds het verschijnen van het rapport van de commissie-Roemer voor arbeidsmigratie is.
Want zelden werd een advies zo breed gedragen als dat van de voormalige SP-leider. Kabinet, Tweede Kamer, vakbonden en zelfs werkgevers stelden unaniem dat de vijftig aanbevelingen om misstanden bij arbeidsmigranten tegen te gaan doorgevoerd moesten worden. En een beetje snel, alstublieft. Ook tijdens de afgelopen verkiezingscampagne werd dit door partijen van links tot rechts nog eens plechtig herhaald.
Maar nu, precies vijf jaar later, moet Emile Roemer – toch geen onbekende met de traagheid van Haagse molens – concluderen dat er te weinig is gebeurd. Ja, er kwam na veel gesteggel over punten en komma’s een wetsvoorstel dat de wildgroei van malafide uitzendbureaus aan banden moet leggen. Maar de implementatie ervan is tot drie keer toe uitgesteld en wordt op z’n vroegst voorzien in 2028.
En zeker, werkgevers zijn nu verplicht om een apart woon- en werkcontract aan te bieden, maar een derde houdt zich hier niet aan. Verliezen arbeidsmigranten hun werk, dan ook hun woning. ‘Ik wil niet zeggen dat er helemaal niets is gebeurd’, zegt Roemer dan ook. ‘Maar men kan mij niet kwalijk nemen dat ik na vijf jaar concludeer dat het allemaal veel te traag gaat. Terwijl het hier gaat over grove misstanden die elke dag plaatsvinden.’
Uit onderzoek van diverse ministeries bleek deze zomer dat Nederland de afgelopen vier decennia met loonmatiging en flexibilisering werkgelegenheid bleef stimuleren. Het aantal laagbetaalde banen nam daardoor drie keer zo hard toe dan gemiddeld, terwijl Nederlanders steeds hogeropgeleid zijn.
Waar het toe heeft geleid, is inmiddels bekend: een kleine miljoen arbeidsmigranten komt hier dat laagbetaalde werk opknappen. Volgens de onafhankelijke denktank DenkWerk is acht op de tien werknemers in de glastuinbouw en slachterijen arbeidsmigrant, in distributiecentra is dat zeven op de tien. Veel van de producten die deze buitenlandse arbeidskrachten maken, zijn weer bestemd voor het buitenland: 85 procent van wat in de kassen groeit en 75 procent van het vlees.
Ruim 1,7 miljoen arbeidsmigranten en we kunnen niet zonder – Personeelsnet 27OKT2025
Het aantal arbeidsmigranten dat in Nederland werkt, ligt veel hoger dan tot nu toe werd aangenomen, namelijk 1,7 miljoen. De samenstelling van deze groep is divers, waarbij grote groepen onder de radar blijven. Dat zijn vaak werkenden die slechts korte tijd in ons land arbeid verrichten en daarna voor een tijdje terugkeren naar hun eigen land. De mensen die vertrekken maken plaats voor nieuwe arbeidsmigranten: een vorm van ‘permanente tijdelijkheid’. Het zijn de onzichtbare krachten achter onze economie, die we hard nodig hebben om de Nederlandse welvaart op peil te houden.
Volgens nieuw onderzoek van Intelligence Group telt Nederland inmiddels ruim 1,7 miljoen arbeids- en kennismigranten – meer dan twee keer zoveel als de officiële statistieken laten zien.
Onzichtbare krachten achter de economie
Arbeidsmigranten zijn inmiddels goed voor 10 tot 20 procent van alle werkenden in Nederland. In sommige sectoren – land- en tuinbouw, logistiek, vleesverwerking, distributie, bouw en horeca – loopt dat aandeel nog veel hoger op.
De wooncrisis begon niet aan de grens, maar in Den Haag – JOOP 26OKT2025
Terwijl de bevolking groeide en de woningnood opliep, hield Den Haag vast aan het idee dat “de markt het beter kon”.
Er wordt vaak geroepen dat statushouders de woningmarkt ontwrichten. Dat zij “alle sociale huurwoningen inpikken”. De cijfers vertellen iets totaal anders. Slechts zo’n 5 à 8 procent van de vrijkomende corporatiewoningen gaat naar statushouders. Meer dan negentig procent dus níét.
De echte crisis speelt al veel langer. Sinds 2013 werden woningcorporaties uitgeknepen: ze moesten miljarden afdragen via de verhuurderheffing, ingevoerd door het kabinet-Rutte II (VVD–PvdA). De maatregel moest de staatskas spekken, maar trok het fundament onder de volkshuisvesting vandaan. Corporaties verkochten tienduizenden betaalbare huurwoningen, schroefden nieuwbouw terug en zagen hun reserves verdampen.
Daarbovenop kwamen het stikstofbeleid, stijgende bouwkosten en logge procedures. Terwijl de bevolking groeide en de woningnood opliep, hield Den Haag vast aan het idee dat “de markt het beter kon”. Die koers werd ook in de kabinetten Rutte III en IV (VVD–CDA–D66–CU) voortgezet. Pas in 2023 werd de verhuurderheffing afgeschaft, tien jaar te laat.
En de arbeidsmigrant dan?
Arbeidsmigratie speelt wél een rol, maar op een ander niveau. De meeste arbeidsmigranten wonen niet in sociale huurwoningen, maar in tijdelijke en vaak erbarmelijke huisvesting, geregeld door uitzendbureaus. In sommige regio’s (zoals Westland, Noord-Brabant en Flevoland) leidt dat tot extra druk op de goedkope particuliere huurmarkt, omdat reguliere bewoners met hen concurreren om dezelfde kleine studio’s of kamers.
Die druk ontstaat niet door de migranten zelf, maar door het ontbreken van fatsoenlijk beleid voor arbeidsmigratie en huisvesting.
Nederland en het bedrijfsleven profiteren economisch van hun arbeid, maar weigert te investeren in fatsoenlijke woonruimte voor hen. Ook dat is een beleidskeuze vanuit Den Haag als neoliberaal kapitalistisch beleid. Zo simpel is het.