Dutilhhuis

‘All That’s Left of You’ toont Palestijns lijden in drie generaties: ‘Hoe kunnen mensen denken dat ze veiliger zijn als ze hun buren bombarderen?’

Cherien Dabis | regisseur en acteur Palestina-epos ‘All That’s Left of You’ laat zien hoe het lijden van de Palestijnen gevolg is van de stichting van de staat Israël. „Ik kan niet veilig zijn als jij niet veilig bent. Zo simpel is het.”

„Elke geschiedenis van mijn land en mijn mensen is een geschiedenis van trans-generationeel trauma.”

Om mijn zoon te begrijpen, moet ik je vertellen wie zijn grootvader was.” Een vrouw met grijzend haar kijkt recht de camera in. Het is altijd indrukwekkend als iemand de vierde wand, en daarmee de illusie van een verhaal doorbreekt. Opeens ben je niet zomaar toeschouwer, maar een getuige, en misschien wel een omstander, die niet alleen maar toehoort, maar wie weet ook kan handelen.

De vrouw is acteur Cherien Dabis. Zijn speelt de moeder van de Palestijnse tiener Noor, die in de eerste scène van All That’s Left of You in de straten van Nablus op de Westelijke Jordaanoever door Israëlische soldaten wordt neergeschoten. Het is eind jaren tachtig en de eerste Intifada is in volle gang. Maar Dabis is ook de regisseur van de film die 75 jaar Palestijnse geschiedenis samenvat. „Elke geschiedenis van mijn land en mijn mensen is een geschiedenis van trans-generationeel trauma.”

Dabis is bekend van haar debuut Amreeka (2006) over haar eigen ervaringen post-9/11. Ze regisseerde afleveringen van de Disney-serie Only Murders in the Building en op Netflix is de serie Mo te zien, over de ervaringen van de Palestijnse asielzoeker in Houston. Achteraf bezien komt ze op een bijzonder moment haar nieuwe film in Nederland presenteren: een week na de derde rode lijn-demonstratie waarin een kwart miljoen Nederlanders zich uitspraken tegen de genocide in Gaza, een paar dagen na het zogenaamde vredesvoorstel van Trump, een dag voor extreemrechtse anti-migratiedemonstranten met VOC-vlaggen langs de Amsterdamse grachten gaan.

Er zijn wereldwijd zeker tien miljoen ontheemde Palestijnen. Hun cultuur heeft geen huis, geen land.”

Cherien Dabis | regisseur en acteur 

Nakba

Palestina-epos All That’s Left of You volgt het lot van drie generaties van de Nakba (catastrofe) van 1948, toen 750.000 Palestijnen met geweld van huis en haard werden verdreven voor de stichting van de staat Israël, tot 2022. Achteraf was dat een onwezenlijke stilte voor de storm: de gebeurtenissen van 7 en 8 oktober 2023 noopten Dabis haar film in Cyprus, Griekenland en Jordanië te draaien.

Het is een van drie films over de Palestijnse geschiedenis die dit jaar voor de Oscars zijn ingezonden. Dat is uniek. Dabis is als kind van een Palestijnse vluchteling in de Verenigde Staten geboren: „Toen ik opgroeide waren de verhalen over de Nakba overal in mijn huis en mijn familie. Maar buiten waren ze nergens. In de VS kende niemand ze. Sterker nog, je werd geacht het er niet over te hebben. In het mainstream medialandschap ontbraken ze totaal.”

Hoog tijd vond ze om haar verhaal te vertellen. „Het is alsof mijn hele leven research voor deze film was.” Ze zag als kind hoe haar vader leed onder zijn ballingschap. Vertelt hoe ze als achtjarige voor het eerst naar de Palestijnse gebieden gingen en met de hele familie bij de grens werden opgehouden. „Zelfs mijn babyzusjes werden gefouilleerd. Die machteloosheid en angst die je dan als kind ervaart zijn niet goed onder woorden te brengen.”

Haar kinderblik zit in alle ogen van de jonge personages in de film. Maar All That’s Left of You is misschien nog wel meer het verhaal van haar vader, en via hem van drie generaties Palestijnse mannen. „De Nakba en de etnische zuiveringen hebben juist op mannen een groot effect gehad. Ten eerste zijn vrouwen meer gesocialiseerd om hun gevoelens te uiten en te zorgen. Maar de mannen zijn zo erg gedehumaniseerd en zo wreed behandeld dat hun trauma immens is. Zelfs nu hebben we het alleen over de vrouwen en kinderen in Gaza, alsof alle mannen terroristen zijn.”

„Ik kan niet veilig zijn als jij niet veilig bent. Zo simpel is het. Onze levens zijn allemaal met elkaar verbonden. Hoe kunnen er mensen zijn die denken dat ze veiliger zijn als ze hun buurman bombarderen?”

Overlevers en bezetters

„Er is een uitspraak die zegt: na de Holocaust zagen Europeanen de Joodse overlevers naar het beloofde land vertrekken, maar de Palestijnen zagen mensen die met behulp van de internationale gemeenschap hun land kwamen bezetten”, vervolgt ze. „Het is natuurlijk gecompliceerder dan dat. Daarom wilde ik de film op zo’n manier structureren dat ik ook degenen die de Palestijnen onderdrukken in het verhaal kon betrekken zonder het Palestijnse perspectief te verlaten.”

Ze spreekt expres in abstracte termen, want ze wil op geen enkele manier het einde verklappen. „Laat ik er dit over zeggen. Ik gebruik de metafoor van het hart en het lichaam om iets te zeggen over zaken als cultuur en het belang van een thuis. De vraag die op tafel ligt is of een hart in elk lichaam kan kloppen? Er zijn wereldwijd zeker tien miljoen ontheemde Palestijnen. Hun cultuur heeft geen huis, geen land.”

„Ik kan niet veilig zijn als jij niet veilig bent. Zo simpel is het. Onze levens zijn allemaal met elkaar verbonden. Hoe kunnen er mensen zijn die denken dat ze veiliger zijn als ze hun buurman bombarderen?”

---