Corporate antropoloog Jitske Kramer: ‘We hebben magie nodig, niet alleen winstbejag’
Jitske Kramer | Corporate antropoloog De term ‘corporate antropoloog’ bedacht Jitske Kramer zelf. Met haar nieuwste boek wil ze mensen en bedrijven door deze periode van grote onzekerheid loodsen, door ze ‘rond het kampvuur’ te krijgen. „Ik wil dat mensen hun vooringenomenheid loslaten.”
Op het podium van het BIM-huis in Amsterdam gaat Jitske Kramer (52) in de spotlights staan en begint een brief voor te lezen. „Beste ceo’s, beste decanen en hoogleraren van internationale businessschools, politieke leiders, bestuurders en commissarissen”, zegt ze tegen het publiek. „U heeft decennialang gefaald. U heeft winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde tot ideologie en tot wet verheven. Maar als winstmaximalisatie regeert, dan sterft de democratie”, besluit ze.
In de volle zaal zitten niet veel van de ceo’s aan wie ze de brief heeft gericht. Wel een gevarieerde groep mensen die af zijn gekomen op de lancering van de Engelstalige versie van haar negende boek, Tricky tijden. Dat beschrijft hoe bedrijven, teams en individuen kunnen omgaan met onzekerheid.
Daarbij maakt ze het klein en persoonlijk door te vertellen hoe ze zelf tijdens een periode van ernstige ziekte in een diep dal terechtkwam en stap voor stap een persoonlijke transformatie doormaakte. Voor de volle zaal schetst ze hoe ze aan alles in haar leven twijfelde. Hoe ze uiteindelijk afscheid nam van haar baan en ondernemer werd, Leusden als woonplaats – „Hoe was ik daar terechtgekomen?” – verruilde voor Utrecht, en haar vriend verliet. „Ooit was die relatie een goed idee, maar is dat het nog?” En hoe ze, en met hulp van wie, daar de moed voor verzamelde.
Met die brief aan ceo’s trekt ze het thema naar de samenleving, om aan te geven hoe die de afgelopen decennia is gedreven door rendementsdenken en efficiëntie, en veel mensen zich daardoor vervreemd voelen en hun richting kwijtraken. Hoe die samenleving is vastgelopen, en er grote onvrede is over uitputting van de planeet en ongelijkheid tussen mensen.
Rode draad door haar presentatie is een verhaal over een tocht die ze met wandelschrijver Tristan Gooley – expert in ‘natuurlijke navigatie’, bijgenaamd Sherlock Holmes van de Natuur – heeft gemaakt door een Zuid-Engels bos. Daar liet hij haar met opzet verdwalen en zelf de weg terugvinden. Belangrijkste les van Gooley: erken dat je verdwaald bent, anders overleef je het niet.
Rode draad door haar presentatie is een verhaal over een tocht die ze met wandelschrijver Tristan Gooley – expert in ‘natuurlijke navigatie’, bijgenaamd Sherlock Holmes van de Natuur – heeft gemaakt door een Zuid-Engels bos. Daar liet hij haar met opzet verdwalen en zelf de weg terugvinden. Belangrijkste les van Gooley: erken dat je verdwaald bent, anders overleef je het niet.
Anders gezegd: zie de realiteit onder ogen – als individu, organisatie of samenleving – hoe moeilijk dat ook is en hoeveel angst en onzekerheid ook veroorzaakt. Dat is essentieel om de weg terug te vinden, om te vermijden dat het brein in cirkels gaat lopen.