Europese rechters laten datadeelakkoord met de VS voorlopig intact
Het datadeelakkoord tussen de EU en de VS blijft voorlopig van kracht. Dat volgt uit het vonnis dat het Hof van Justitie van de Europese Unie vandaag heeft geveld. De uitspraak is een tegenvaller voor pleitbezorgers van online privacy. Bedrijven die data delen, krijgen juist meer juridische zekerheid.
Het Hof deed de uitspraak in een zaak die was aangespannen door de Franse parlementariër Philippe Latombe. Hij maakte bezwaar tegen het delen van zijn data met de VS en had het hof verzocht het datadeelakkoord (EU-US Data Privacy Framework) uit 2023 ongeldig te verklaren.
Latombes belangrijkste argumenten daarvoor: Amerikaanse inlichtingendiensten verzamelen veel meer data over Europeanen dan strikt noodzakelijk is, zonder onafhankelijke beoordeling vooraf. En de instantie die in de VS toeziet op een nette omgang met de data van Europeanen, het Data Protection Review Court, is niet onafhankelijk. Dit DPRC is in Latombes ogen een verlengstuk van de uitvoerende macht.
De rechters gaan daar niet in mee. Uit jurisprudentie en regelgeving blijkt niet dat bulkdata verzamelen toetsing vooraf vereist, schrijven ze. En diverse regels moeten ervoor zorgen dat het DPRC onafhankelijk werkt.
Binnen de EU bestaan al langer zorgen over het delen van data met de VS. Dat gebeurt op steeds grotere schaal. Bijvoorbeeld doordat bedrijven, overheden en consumenten hun data opslaan in Amerikaanse clouds, en Amerikaanse technologie en online platformen gebruiken.
De vraag is of die uitwisseling legaal is. Europa heeft striktere privacyregels dan de VS. De zorgen over de Amerikaanse aanpak zijn toegenomen sinds Trump weer aan de macht is. Zijn regering steunt het verzet van Amerikaanse techbedrijven tegen Europese regels voor de digitale wereld.
In een eerste reactie vraagt stichting Non Of Your Business van Max Schrems, de activist die de twee vorige datadeelakkoorden torpedeerde, zich af of de rechters daarvan wel op de hoogte zijn.
Hij twijfelt aan de onafhankelijkheid van het DPRC, en acht de kans groot dat een hogere rechter anders oordeelt dan het Hof nu heeft gedaan. Volgens Schrems zijn de drie akkoorden grotendeels identiek.
In hun uitspraak vandaag leggen de rechters de bal ook bij de Europese Commissie. Bij twijfels over de onafhankelijkheid van het toezicht in de VS staat het de Commissie vrij de datadeelafspraken aan te passen of op te schorten, schrijven ze. Zo maken ze subtiel duidelijk dat datadelen onlosmakelijk onderdeel is van het grotere debat over Europa en zijn afhankelijkheid van Amerikaanse technologie en online platformen.