Nieuwe studie: kerk institutioneel betrokken bij slavernij, maar veel verschillen
Toen de eerste Zeeuwen en Hollanders met schepen de kusten van Afrika begonnen te verkennen, was ook de protestantse kerk er al vroeg bij. Tot nu toe was er echter niet veel aandacht naar de rol van de kerken bij de slavenhandel en het koloniale verleden. Vandaag werd een eerste onderzoek gepresenteerd in de Utrechtse Domkerk.
De studie is het resultaat van een samenwerking tussen de Protestantse Theologische Universiteit, de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit van Curaçao. Uit de resultaten blijkt dat de rol van kerken bij de slavernij vooral ondersteunend was, zegt hoofddocent aan de VU Dienke Hondius.
“Al heel snel begonnen ze kerken te vestigen in alle koloniale gebieden langs de kusten. Fort Elmina, in het tegenwoordige Ghana, is al heel snel in gebruik genomen, en daar is toen ook een kerk gevestigd en die is er eeuwenlang gebleven.”
Fort Elmina werd in de 17de eeuw een centrum van de slavenhandel. Tienduizenden slaafgemaakten werden in de loop der jaren onder onmenselijke omstandigheden in het fort vastgehouden en naar Amerika verscheept. “Als je bedenkt dat daar al die eeuwen een dominee woonde, tussen de slaafgemaakten die daar verhandeld werden, dan kun je je nauwelijks voorstellen hoe dat is geweest.”
[…]
Na de afschaffing van de slavernij bleven de kerken staan. Net als in Nederland, al is het kerkbezoek hier sterk verminderd. “Maar bij kerk- en slavernijverleden gaat het niet alleen om de mensen die naar de kerk gaan”, benadrukt de onderzoeker. “Dat is nog maar een kleine groep in Nederland. Maar ook als we niet meer zelf actief naar de kerk gaan, is er nog wel een deel van het Nederlands verleden waar we iets mee hebben. Dus het is iets om bij stil te staan, om te gaan erkennen, om onder ogen te zien en te proberen stap voor stap te verwerken.”