Dramatisch jaar voor vlinders, hommels en bijen: ‘Planten worden niet bestoven’
Een kwart minder vlinders, half zo veel hommels en in sommige natuurgebieden lijken zweefvliegen vrijwel volledig te ontbreken. Tellers maken zich grote zorgen over een opvallend slecht jaar voor bestuivende insecten. En inmiddels lijkt zelfs een punt bereikt dat veel planten niet bestoven worden.
Bioloog Kars Veling van de Vlinderstichting is dé vlinderexpert van Nederland. Dus toen hij in mei op Twitter zijn zorgen uitte over de kleine aantallen die hij aantrof in de Nederlandse natuur, was dat een eerste alarmbel.
Maar, zo weet Veling als geen ander: anekdotisch bewijs is flinterdun. Iedereen kan wat roepen. Daarom bestaat sinds 1992 een landelijk meetnetwerk, voor het monitoren van dagvlinders. Jaar in jaar uit lopen tellers in de lente en de zomer elke week dezelfde routes; ruim zevenhonderd in totaal.
Op 30 mei werd de voorjaarstelling afgerond. De maandag gepresenteerde resultaten bevestigen de vrees van Veling: het aantal waargenomen dagvlinders lag in maart, april en mei zo’n 20 tot 30 procent onder het gemiddelde van de laatste jaren.
Vlinders nemen al tientallen jaren af, net als bijen
Daarmee dreigt 2023 een extra slecht jaar te worden. Want de trend is op zichzelf al een dalende lijn: het aantal dagvlinders is de afgelopen dertig jaar bijna gehalveerd. Sinds 1890 is de vlinderstand zelfs met “tenminste 84 procent” afgenomen.
Wat zijn bestuivende insecten en waarom zijn ze belangrijk?
- Bestuivende insecten vliegen van bloem naar bloem. Ze drinken daar nectar en verzamelen stuifmeel.
- Het gaat om dagvlinders, nachtvlinders, wilde bijen (waaronder hommels), zweefvliegen en ook specifieke kevers. In totaal komen in Nederland een paar duizend soorten bestuivende insecten voor.
- Deze insecten zijn een onmisbare schakel in de voortplanting van planten. Die kunnen vaak pas zaden en vruchten vormen als bloemen bevrucht zijn met het stuifmeel uit een andere bloem. Ook de menselijke voedselvoorziening is hiervan afhankelijk.
- Vanwege het zeer grote aantal planten is ten eerste een zeer groot aantal bestuivende insecten nodig. Daarnaast is variatie belangrijk. Veel planten en bestuivers zijn van specifieke soorten afhankelijk.