Kan inkomen boven 80 duizend euro pijnloos worden wegbelast?
Geld maakt niet gelukkig, maar maakt het lijden draaglijker’, is een bekend gezegde. Al eeuwen houden economen, filosofen en psychologen zich bezig met de vraag of geluk te koop is. Een eenduidig antwoord is er niet. Rijkdom maakt niet per se gelukkiger dan armoede. Maar uit onderzoeken blijkt wel dat tot een bepaald bedrag extra geld bijdraagt aan een groter gevoel van welzijn. Niets voor niets staan rijke landen – Nederland is vijfde – het hoogst op de ranglijst van gelukkigste landen.
Alleen blijft de vraag waar precies de maximum-welzijnsgrens ligt. Uit een onderzoek van de Nobelprijswinnaars Daniel Kahneman en Angus Deaton in 2010 onder 450 duizend burgers wereldwijd bleek dat de stijging van het geluks- of welzijnsgevoel ophield bij een jaarlijks inkomen van 75 duizend dollar (70 duizend euro). Dat zou tien jaar later 80 duizend euro kunnen zijn, zeg twee keer modaal. Elke euro daarboven is alleen bestemd voor nutteloze bestedingen als verzamelwoede, te grote auto’s en huizen die allemaal geen extra geluk opleveren.
Het heeft gelukkig geen zin bankiers met bonussen, topvoetballers met megasalarissen, winnaars van de postcodekanjer, filmsterren in kassuccessen of Eva Jinek te benijden. Die zouden eigenlijk door de overheid tegen zichzelf in bescherming moeten worden genomen. Dat kan door al het inkomen boven 80 duizend euro met een superschijf van 100 procent weg te belasten.
De ceo van het Amerikaanse creditcard-verwerkingsbedrijf Gravity Payments besloot op grond van Kahneman en Deatons onderzoek alle salarissen van zijn personeel te verhogen tot 70 duizend en zijn eigen salaris tot dat bedrag te verlagen. Helaas volgden maar weinigen zijn voorbeeld, ook niet de ceo’s van Nederlandse bedrijven. Shell-topman Ben van Beurden streek in zijn laatste jaar als ceo nog eens 11,4 miljoen op. Iemand die 80 duizend verdient, moet daar 142,5 jaar voor werken. In totaal zou Van Beurden sinds hij in 2014 topman werd 100 miljoen hebben verdiend. Ex-president Frans van Houten van het zwaar verlieslijdende Philips weigerde zelfs af te zien van een ontslagvergoeding van 1,3 miljoen euro plus bonussen, ondanks druk van aandeelhouders.
Het is niet waarschijnlijk dat Van Beurden en Van Houten hun geluksgevoel laten meten. Nu zitten ze achter de geraniums misschien elke dag hun bankrekeningen door te nemen. Vorige maand publiceerde Kahneman samen met Matthew Killingsworth en Barbara Mellers van de University of Pennsylvania een nieuw onderzoek in de Proceedings of National Academy of Science Journal (Pnas). Op basis van nieuw onderzoek onder 33 duizend Amerikanen met een gemiddeld inkomen van 85 duizend dollar blijkt dat meer geld depressieve mensen niet uit de put helpt. Gemeenschapszin en hobby’s wel. Bij het stijgen van het inkomen tot boven 1 miljoen voelen mensen zich juist eerder sociaal geïsoleerd of zelfs buiten de gemeenschap geplaatst.
Kahneman is wel op één standpunt teruggekomen. Hij denkt tegenwoordig dat tot een inkomen van een half miljoen nog welzijnsaspecten te winnen zijn. Maar misschien komt dat omdat hij zelf inmiddels op dat inkomen zit en nog iets draaglijker wil lijden.