Waarom ziet het ministerie het opkopen van stikstof door Schiphol wél door de vingers?
Vier vragen
Schiphol kreeg vorig jaar een natuurvergunning na het uitkopen van twaalf veehouders. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wist dat de grondslag van die vergunning juridisch twijfelachtig was, maar verleende deze toch. Vier vragen over de regels omtrent stikstofhandel.
1 | Hoe werkt de handel in stikstofrechten?
Sinds de beruchte PAS-uitspraak van de Raad van State uit 2019 is het uitzonderlijk ingewikkeld geworden om toestemming te krijgen voor activiteiten die stikstof uitstoten. De natuur gaat immers achteruit doordat er te veel stikstof neerslaat. Nederland is verplicht om zulke achteruitgang te voorkomen en, als die toch plaatsvindt, te herstellen. Dat betekent dat de stikstofuitstoot omlaag moet.
Eén manier om alsnog je boerderij uit te breiden of je bouwproject uit te voeren, is door middel van extern salderen. Dat houdt in dat je de stikstof die je zelf gaat uitstoten bij die bouw, compenseert door stikstofuitstoot elders te reduceren. De natuurvergunning van de een wordt ingetrokken ten behoeve van die van de ander. In de praktijk komt dat er meestal op neer dat veehouders worden uitgekocht om infrastructurele projecten mogelijk te maken.
[…]
2 | Waarom mag wat Schiphol heeft gedaan vrijwel zeker niet?
Schiphol had jarenlang geen natuurvergunning, omdat werd gedacht dat dit niet nodig was. Toen dat wel het geval bleek, kocht de luchthaven voor zo’n 20 tot 25 miljoen euro de stikstofrechten van twaalf omliggende veehouders. Op basis van extern salderen kreeg Schiphol daarna alsnog een natuurvergunning.
Een voorwaarde voor extern salderen is echter dat de verhandelde stikstofruimte niet nodig is voor behoud of herstel van de kwaliteit van de betrokken Natura 2000-gebieden, of om verslechtering van de natuur in die gebieden te voorkomen. Alleen als de stikstofruimte niet bestemd is voor natuurdoelen, mag het gebruikt worden om extern te salderen.
[…]
3 | Waarom heeft het ministerie dit door de vingers gezien?
In een uitspraak van 28 februari over twee zaken in Limburg, waar varkenshouders andere boeren wilden uitkopen om hun eigen uitstoot te compenseren, maakte de Raad van State korte metten met dat idee. De Europese Habitatrichtlijn en de Nederlandse Wet Natuurbescherming bieden volgens de hoogste bestuursrechter ‘geen aanknopingspunten’ voor het standpunt van het kabinet. Of de koper van de stikstofrechten een particulier is of een overheidsorgaan ‘doet niet ter zake’.
Het is de vraag of het ministerie werkelijk overtuigd was van het eigen standpunt. Uit interne stukken blijkt dat ambtenaren wisten dat de vergunning van Schiphol juridisch wankel was. Het belang van de luchthaven – als werkgever en voor KLM – woog echter zwaar. Eventuele rechtszaken zouden Schiphol tijd geven om andere maatregelen te nemen.
[…]
4 | Wordt Schiphol voorgetrokken ten koste van PAS-melders?
Sinds de vernietiging van het PAS in 2019 zijn zij buiten hun eigen schuld om illegaal aan het boeren. Als het ministerie voor Schiphol de regels ombuigt, waarom dan niet voor deze PAS-melders?
Ook dat heeft te maken met de vraag of stikstofruimte eerst nodig is voor de natuur, laat een woordvoerder weten. Bij de PAS-melders zou het ministerie dat als kopende overheidspartij moeten controleren. Tot voor kort ging men ervan uit dat Schiphol dat als private partij niet zou hoeven. Die aanname klopt dus niet. Maar dat neemt niet weg dat Schiphol voorlopig een vergunning heeft, en de PAS-melders niet.