Mensenrechtenhof schept met uitspraak Zwitserland cruciaal precedent voor komende klimaatzaken
Klimaatrechtzaak
In een baanbrekend vonnis oordeelt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat Zwitserland zijn burgers onvoldoende heeft beschermd tegen de gevolgen van klimaatverandering.
Uitgerekend op de dag dat Copernicus, de klimaatwetenschappelijke dienst van de Europese Unie, voor de tiende achtereenvolgende maand een hitterecord bijschreef, oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg dat bij klimaatbeleid mensenrechten in het geding zijn. Hoewel het Hof twee van de drie grote klimaatzaken waarover het deze dinsdag oordeelde niet-ontvankelijk heeft verklaard, kan het vonnis in de derde zaak worden uitgelegd als een harde terechtwijzing aan een overheid die haar burgers onvoldoende beschermt tegen de schadelijke gevolgen van de opwarming van de planeet.
Het Hof heeft de Zwitserse KlimaSeniorinnen in het gelijk gesteld. Deze vereniging van ongeveer 2.400 oudere vrouwen (gemiddelde leeftijd zo’n 73 jaar) stelde dat de Zwitserse regering onvoldoende heeft gedaan om hen te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Ze noemden daarbij met name de hittegolven in de zomer die ernstig gevolgen hebben voor de levenskwaliteit. En die bovendien de afgelopen jaren zorgden voor toenemende oversterfte van ouderen, en dan vooral vrouwen, in de zomer.
De 17-hoofdige ‘Grote Kamer’ van het mensenrechtenhof oordeelde dat de Zwitserse regering het recht op een privé- en gezinsleven (artikel 8 van het Europese Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens) heeft geschonden door onvoldoende maatregelen te nemen om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Volgens het Hof hebben individuen recht op „effectieve bescherming door de staatsautoriteiten tegen de ernstige negatieve gevolgen van klimaatverandering op hun leven, gezondheid, welzijn en levenskwaliteit”.
Volgens Laura Burgers, klimaatjurist aan de Universiteit van Amsterdam, is de uitspraak in lijn met eerdere rechtszaken. „Ik zou stomverbaasd zijn geweest als het Hof zou hebben gezegd dat klimaat geen mensenrechtenkwestie is. Twee weken geleden nog heeft het Gerechtshof in India dat weer bevestigd. Ook de Urgendazaak in Nederland was gebaseerd op mensenrechten. Ik was vooral benieuwd naar de argumentatie. Hoe ver zouden ze gaan?”
Politiek gaat over beleid
Het Hof laat zich nadrukkelijk niet uit over het klimaatbeleid zelf. Ook dat komt volgens Burgers overeen met eerdere uitspraken. „Het Hof zegt: klimaatbeleid moet gemaakt worden door de politieke instituties. Maar het is onze taak om mensenrechtenschendingen te signaleren. En dat gaan we hier doen.”