Ook rond Schiphol moet de overheid zich aan haar eigen wetten houden
Opnieuw was er een rechter nodig om te oordelen dat de overheid zich aan haar eigen wetten moet houden. Rond Schiphol deed ze dat niet. ‘Ten koste van omwonenden’.
Een paar veelzeggende zinnen sprak de rechter pas aan het slot uit, toen hij zijn oordeel al gegeven had. Het is ‘begrijpelijk’ zei hij, dat mensen die last hebben van vliegherrie “er weinig vertrouwen in hebben dat de staat in toekomstig beleid de belangen van omwonenden rond Schiphol voldoende gewicht geeft”. Want, zei hij ook: “De staat heeft bijna anderhalf decennium eigen regels niet gehandhaafd ten koste van omwonenden.” En: hun belang is “stelselmatig ondergeschikt geweest aan dat van de luchtvaart”.
De rechtbank Den Haag oordeelde in een zaak tegen de staat die was aangespannen door een stichting van omwonenden van Schiphol, Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV). Die kreeg gelijk. Volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens hebben burgers recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De staat doet te weinig aan de aantasting daarvan door vliegtuiglawaai, en daarmee handelt ze ‘onrechtmatig’.
De groei van Schiphol stond voorop
Net als in de Urgenda-zaak in 2019, over het klimaatbeleid, was er een rechter nodig om vast te stellen dat de overheid zich moet houden aan eigen wetten en aan Europees recht. De omwonenden van Schiphol hebben zich er jaren voor moeten inspannen.
Als het gaat om de luchtvaart, geven bestaande wetten en regels de overheid veel vrijheid. Ook volgens het Europese mensenrechtenverdrag mag ze het belang van omwonenden afwegen tegen andere, misschien zwaarder wegende belangen, zoals het belang van Schiphol voor de economie.
Maar die afweging moet zorgvuldig gebeuren, en daar is volgens de rechter nooit sprake van geweest. Integendeel, de staat heeft “steeds de groei van Schiphol vooropgesteld en als eerste gewaarborgd”.
[…]
‘De staat wordt geacht zich aan veroordelingen te houden’
Nu lijkt krimp van Schiphol toch echt onontkoombaar. Weliswaar wil de rechter niet op de stoel van de politiek gaan zitten, en dus verplicht hij de overheid niet om aantal vluchten omlaag te brengen. Hij oordeelt slechts dát de overheid zich aan de wet moet houden, niet hóe ze dat moet doen.
Maar advocaat Channa Samkalden van RBV wijst op eigen berekeningen van Harbers’ ministerie: die laten zien dat Schiphol op grond van geldende wetten en regels slechts 400.000 vluchten aankan. Daar heeft de Europese Commissie niets over te zeggen, zegt ze. “Nederland moet zich gewoon aan zijn eigen wetten en regels houden, daar is geen discussie over.”