Klimaatwetenschapper Joyeeta Gupta: ‘Wie stellen we aansprakelijk als ergens een stuk land opdroogt?’
Interview Laura Bergshoef
Joyeeta Gupta kreeg dit jaar de Spinozapremie en wil van het geld (1,5 miljoen) een mondiale grondwet opzetten die voorschrijft hoe we milieu en natuur moeten beschermen.
[…]
Rechtvaardigheid, al is het maar in haar eigen koopgedrag – het is het centrale thema in leven en werk van Gupta. Ze is hoogleraar ‘milieu en ontwikkeling in het mondiale zuiden’ aan de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt hoe de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering en milieuproblemen (oneerlijk) zijn verdeeld. Dit jaar kreeg Gupta de Spinozapremie, de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap, van 1,5 miljoen euro.
Met het geld van de Spinozapremie wil ze de komende jaren werken aan een universele grondwet. „Een mondiale grondwet waar álle landen zich aan moeten houden om de aarde, natuur en milieu te beschermen”, zegt ze. Daarover straks meer.
[…] Inmiddels is Gupta een belangrijke stem in haar vakgebied. Ze was een van de hoofdauteurs bij het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat in 2007 de Nobelprijs voor de vrede kreeg. Ze schreef mee aan verschillende wetenschappelijke rapporten van de Verenigde Naties.
[…]
Wat is onrechtvaardig aan het klimaatprobleem?
„We weten allemaal: als we het klimaatprobleem willen oplossen, moeten we minder broeikasgas uitstoten. De hoeveelheid CO2 die we nog kunnen uitstoten om onder de 1,5 graden Celsius uit het Parijsakkoord te blijven, wordt steeds kleiner. Dat zorgt voor conflict. Hoe gaan we de laatste restjes verdelen? Ontwikkelingslanden worden steeds bozer. Zij mogen niet meer ontbossen om de grond te gebruiken voor landbouw, omdat hún bomen ónze CO2 uitstoot op moeten vangen. Je zult steeds vaker conflicten over land en water gaan zien. Land droogt uit. Bodem is niet meer vruchtbaar. Sommige plekken worden onleefbaar. Sommige ontwikkelingslanden willen hun fossiele brandstoffen gaan ontginnen en verkopen omdat ze economisch willen groeien. Mogen rijke landen dat verbieden? En binnen landen zelf zijn ook conflicten: de een wil schone lucht, de ander wil comfort en autorijden. Uiteindelijk brengen we elkaar allemaal schade toe door de wereld op te warmen, het milieu te vervuilen en de voorraden van de aarde uit te putten.”
Hoe kan een mondiale grondwet daarbij helpen?’
„Het is lastig om op individueel niveau duurzamer te gaan leven, sommige dingen moeten gewoon van bovenaf geregeld worden. Ik heb zelf zonnepanelen op mijn dak geregeld, maar ik wil ook van het gas af in dit huis. Vanwege gebrek aan advies van de gemeente hebben wij zelf geïnvesteerd in een warmtepomp. Maar het is de gemeente die dat mogelijk moet maken. In India hetzelfde verhaal. Bij mijn moeder in de gemeente hebben de meeste huishoudens een eigen systeem om drinkwater schoon te maken. Dat kost veel energie. Het is echt veel efficiënter als een waterbedrijf zelf schoon water verkoopt.”