PALESTINA 16: 1948: Creation & Catastrophe (Full documentary)
13 Oct 2023
Through riveting and moving personal recollections of both Palestinians and Israelis, 1948: Creation & Catastrophe reveals the shocking events of the most pivotal year in the most controversial conflict in the world. It tells the story of the establishment of Israel as seen through the eyes of the people who lived it. But rather than being a history lesson, this documentary is a primer for the present. It is simply not possible to make sense of what is happening today without an understanding of 1948. This documentary was the last chance for many of its Israeli and Palestinian characters to narrate their first-hand accounts of the creation of a state and the expulsion of a nation. Hear stories from the Israelis and Palestinians who personally lived through events in Haifa, Jaffa, Dayr Yasin, Acre, Jerusalem, Ramla, Lydda and more. These shocking and dramatic events reveal the core of what drives the conflict today.
Interview Yair Wallach: ‘Joden worden niet als wit gezien’ – DE GROENE 8 NOVEMBER 2023
Wie de oorlog in Israël wil begrijpen, ontkomt niet aan de rol die westers racisme speelde in de ontstaansgeschiedenis van het land. Een gesprek met historicus Yair Wallach over de koloniale dimensies van het zionistische project.
door Or Goldenberg 8 november 2023 – verschenen in nr. 45
[…]
Al jaren onderzoekt de in Jeruzalem geboren academicus de verstrengelde relationele geschiedenis tussen joden en Palestijnen, en schrijft hierover voor onder meer Haaretz, The Guardian en +972Mag. In zijn onderzoek gaat hij terug naar het Ottomaanse Rijk en het Brits Mandaat Palestina.
De huidige oorlog roept vragen op over de (on)mogelijkheid van een tweestatenoplossing, over onderdrukking, over terreur. Tegelijkertijd gaat het discours ook over het bestaansrecht van Israël, zionisme, vestigingskolonialisme, bezetting en racisme. Deze terminologie komt niet uit de lucht vallen, want er gaat een lange geschiedenis vooraf aan het 75-jarige bestaan van Israël.
Eind negentiende eeuw had het grootste deel van de zionistische beweging een sociale basis in Midden- en Oost-Europa. De voornaamste missie was een oplossing te vinden voor de joden, in zowel spirituele als materiële zin. De toename van antisemitisme en nationalisme zorgde voor een nieuwe stroming van joodse nationale identiteit binnen het jodendom. Deze nationale identiteit gaat vooraf aan zionisme, legt Wallach uit. Zionisme is daar slechts een manifestatie van. Joods nationalisme in Palestina had volgens hem niet koloniaal hoeven zijn. De verwantschap en verbondenheid met Palestina zit bij veel joden diep. Hij geeft een voorbeeld van een joodse reiziger uit de twaalfde eeuw, Benjamin van Tudela. In zijn reisdagboeken schrijft hij over wat zijn voorvaderen in Jeruzalem hadden opgebouwd. Het idee was een mythische terugkeer, maar geen politiek project als het zionisme.
‘Het idee van Hamas dat ze een einde kunnen maken aan Israëls bestaan is pure fantasie’
Tot de Eerste Wereldoorlog werden de Ottomanen gezien als vrienden van de joden, en werd naar Arabieren en joden verwezen als neven. ‘Dat joden en Arabieren als Semieten werden benoemd, laat zien dat de raciale verbeelding anders was dan bij witte kolonisten in bijvoorbeeld Zuid-Afrika’, zegt Wallach. ‘Daar was de raciale verbeelding veel strikter. Mijn huidige onderzoek gaat over de integratie van Asjkenazische joden in Arabische samenlevingen in het oostelijke Middellandse-Zeegebied, of het nu Egypte, Libanon of Palestina is. Wat we zien is dat ze zich assimileerden en deel uitmaakten van de maatschappij. Ze spraken Arabisch, raakten betrokken bij lokale Ottomaanse politiek, het Ottomaanse leger. Ze werden zelfs onderdeel van criminele netwerken.’
In Palestina vond met de val van het Ottomaanse Rijk en de komst van de Britten een duidelijke transformatie plaats. ‘De Balfour-verklaring geeft iets aan het zionistische project ten koste van de inheemse samenleving. Dit is bekend’, zegt Wallach. De Balfour-verklaring van 1917 betrof een brief van de Britse minister van Buitenlandse Zaken Arthur James Balfour aan Lord Rothschild. Rothschild was een vooraanstaand man in de Britse joodse gemeenschap, met sterke zionistische sympathieën. In deze verklaring sprak de Engelse regering haar steun uit voor de vestiging van ‘een nationaal tehuis voor het Joodse volk in Palestina’. Wel staat verderop in de brief dat er geen afbreuk mag worden gedaan aan de niet-joodse gemeenschappen in Palestina.
‘Wat minder bekend is’, vervolgt Wallach, ‘is dat het Britse Rijk dit absoluut niet zag als vestigingskolonialisme van witte kolonisten. We hebben het over de jaren twintig. Op dat moment begonnen de Britten en de Volkenbond zelf met het inperken van kolonialisme. Dat moest juist worden beheerst en verzacht. In de Balfour-verklaring staat geen woord dat naar kolonisatie verwijst, geen woord over Europeanen of nederzettingen.‘
Zonder de kennis van nu lijkt het meer op het bevorderen van zelfbeschikking van mensen die zich al in het gebied bevinden, in plaats van dat het over massamigratie gaat’, meent Wallach. ‘Op een basaal en fundamenteel niveau werden Europese joden niet als Europeanen gezien, maar als mensen die in principe uit Palestina komen. Dit was deels een religieus christelijk idee, met een terugkeer naar Zion als onderdeel van een soort globaal goddelijk plan. Maar het was ook een raciaal idee; dat joden niet Europees zijn, en dat het terugkeren naar Palestina een herstel is van de juiste raciale orde der dingen.’
[…]
Daar komt de dualiteit bij van joden als minderheid in Europa en Noord-Amerika en als agressieve meerderheid in Israël. ‘Het is belangrijk te erkennen hoe kwetsbaar joden in de diaspora zijn. Elke campagne tegen Israël zal antisemitisme aantrekken. Mensen die joden haten, haten de joodse staat. Dit zorgt bij activisten die solidair zijn met de Palestijnen voor een bepaalde last die er in andere gevallen niet is. Als je Oekraïne steunt, word je niet zomaar beticht van anti-Russisch racisme. Als je West-Papoea steunt, zul je er niet van beschuldigd worden anti-Indonesisch te zijn’, vergelijkt Wallach.
Het is oneerlijk, want er is een onderscheid tussen opkomen voor de rechten van Palestijnen en racistisch zijn tegen joden. ‘We moeten alleen wel erkennen dat dat risico bestaat. Joodse minderheden wereldwijd worden vaak begrepen in relatie tot Israël, of ze dat nu willen of niet. Wat me erg pijn doet,
Het discours over dekolonisatie verwijst volgens Wallach impliciet naar het Algerijnse voorbeeld. ‘Dat iedereen in een samenleving de vijand is, dát is het probleem dat moet worden opgelost. Het alternatief is een nachtmerriescenario.’ Om dit te voorkomen zijn er volgens de historicus nu vooral allianties nodig van mensen die van onderop voor elkaar opkomen. Israëli’s moeten opkomen voor Palestijnen die worden aangevallen en gearresteerd. Daarnaast is het noodzakelijk dat er Palestijnse erkenning komt van het recht van Israëli’s om in het land te zijn. ‘Niet alleen vanwege de internationale realiteit, maar echte erkenning van hun recht’, vult hij aan. ‘Het is een extreem moeilijke taak, maar dat is het enige dat deze nachtmerrie kan stoppen.’