Valpartijen leiden steeds vaker tot de dood, hoe komt dat?
Doodvallen Ouderen overlijden vaker door een val, met name in verpleeghuizen. „Mensen zijn er steeds slechter aan toe als ze binnen komen.”
Soms vergeten mensen met dementie dat ze niet meer kunnen lopen. Dan staan ze toch op uit hun rolstoel, en voor ze het weten liggen ze op de grond. Marian van Gaasbeek, specialist ouderengeneeskunde, zou nog „tig” oorzaken kunnen opnoemen waarom mensen vallen. „Balansproblemen, slecht zicht, lopen op sloffen.”
Ondanks maatregelen om het te voorkomen gaat het soms mis, zegt Van Gaasbeek, die werkt in verpleeghuis Antonia in het Gelderse Terborg. „Je kunt hier niet van de trap vallen, er zijn geen kleedjes en aan de muren zitten beugels, maar ook bij ons kunnen bewoners vallen.”
Valpartijen leiden steeds vaker tot de dood, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek afgelopen week publiceerde. Zeker 6.254 mensen kwamen vorig jaar door een ‘accidentele val’ om het leven, een grote groei ten opzichte van de 1.542 doden in 1995 en 2.303 in 2010. Met 3,7 procent vormden valpartijen vorig jaar ook een groter deel van het totaalaantal overleden inwoners van Nederland dan ooit. Hoe komt dat?
Niet alleen vergrijzing
Allereerst: het CBS definieert een ‘accidentele val’ als een overlijden „binnen dertig dagen na een ongeval waarbij een persoon onopzettelijk valt, struikelt of uitglijdt”. Mensen die later overlijden, tellen niet mee, net als mensen die van hun fiets of scootmobiel vallen.
Het overkomt vooral oude mensen, bleek uit eerdere cijfers. In 2021 waren bijna acht op de tien mensen die aan een val overleden 80 jaar of ouder. Niet gek dus, dat er meer mensen overleden na een val, want het aantal ouderen stijgt ook.
[…]
Slechter bij binnenkomst
Op het eerste oog lijkt dat tegenstrijdig. Ouderen blijven toch steeds langer thuis wonen? Waarom vallen ze dan juist vaker in het verpleeghuis?
„Mensen zijn er steeds slechter aan toe als ze voor langdurige zorg in het verpleeghuis komen”, antwoordt Van Gaasbeek. „Vroeger vierden bewoners wel eens dat ze hier 12,5 jaar zaten, dat gebeurt nu niet meer.”
Recent kwam daar de coronacrisis bij, zegt René Boeren, specialist ouderengeneeskunde in Gouda. „Veel mensen aarzelden om naar een verpleeghuis te gaan, uit angst om besmet te raken. Als gevolg kwamen ze hier nog slechter binnen.”
Dementie, Parkinson, medicijngebruik, achteruitgaan van hart en longen, stofwisselingsproblemen – „we zien een enorme toename aan complexiteit”, zegt Van Gaasbeek. „Vaak hebben mensen al vier of vijf aandoeningen als ze binnenkomen.”
[…]
Valtraining
Om te voorkomen dat ouderen vallen, en om te voorkomen dat ze gewond raken als dat toch gebeurt, bestaat er valtraining. Bejaarde deelnemers moeten bijvoorbeeld met een dienblad een parcours lopen of zich achterover laten rollen op een dikke mat. Dat werkt, zegt het Zorginstituut Nederland.
Maar nog steeds belanden jaarlijks tienduizenden ouderen in het ziekenhuis door een val.
Ouderdom en vallen horen bij elkaar, en volgens Van Gaasbeek is het daarom de vraag in hoeverre valpartijen vermijdbaar zijn. „In het verleden werden mensen met dementie nog wel eens vastgebonden, maar dat gebeurt echt niet meer.”
„Het is nuttig om te kijken op welke manier mensen langer mobiel kunnen blijven”, aldus Boeren. „Maar ik betwijfel of we veel kunnen doen om te voorkomen dat mensen vallen in die allerlaatste fase.”