Suiker: de gruwelijke geschiedenis van het zoete goedje
British Museum, Public domain, via Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}
Geschiedenis De geschiedenis van suiker is er een van ellende: slavernij, roofbouw en overgewicht. Ulbe Bosma schreef er een boek over.
Marco Polo kon zijn ogen niet geloven: het zoete goud was overal. De Italiaanse ontdekkingsreiziger trok aan het eind van de dertiende eeuw door China, waar suiker populair was. Chinese suikermakers gebruikten een techniek waarbij ze houtskool toevoegden aan uit suikerriet geperst sap om het zuiveren te verbeteren. Van de prachtige witte kristallen die zo ontstonden maakten ze sculpturen, en kookboeken bevatten tal van gerechten die met suiker op smaak konden worden gebracht.
Dit luxegoed was op dit moment in Europa nauwelijks te krijgen, maar in China consumeerden niet alleen de stedelijke elites suiker, ook de plattelandsbevolking lustte graag wat zoets – al was hun suiker van mindere kwaliteit en niet wit, maar bruin.
De Chinezen produceerden niet alleen voor hun eigen markt, maar ook voor de export naar de rest van Azië. Het aanbod kon de vraag nauwelijks bijbenen, waardoor fabrikanten constant op zoek waren naar kapitaal en innovaties om hun productie te kunnen opvoeren.
Paleizen in Bagdad
Suiker stond zo aan de basis van een wereldomspannend kapitalistisch systeem, zegt Ulbe Bosma. Hij is senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam en hoogleraar geschiedenis aan de Vrije Universiteit. „Wat olie was voor de twintigste eeuw, was suiker in de eeuwen ervoor.”
Van Bosma’s hand verscheen deze maand The World of Sugar. How the Sweet Stuff Transformed Our Politics, Health, and Environment over 2,000 Years. Het is een wereldgeschiedenis: Bosma neemt de lezer mee van paleizen in Bagdad waar sultans van sherbets slurpten, via de slaven die zich moesten doodwerken op Caribische plantages, naar de Europese arbeiders die suiker gevoed kregen zodat ze harder konden werken in de fabriek. Een lofzang op suiker is het boek bepaald niet. Suiker vernietigde de natuur en de mens: de natuur door roofbouw, de mens eerst door ongezonde en onvrije arbeid en sinds vorige eeuw door de dramatische gezondheidseffecten van overmatige suikerconsumptie.