Je moet in Nederland hoogopgeleid zijn om in armoede te kunnen overleven
from PxHere
Column Jasper van Kuijk
Denkfouten in het hedendaags ontwerp gefileerd door ontwerpwetenschapper (en ex-cabaretier) Jasper van Kuijk. Deze week: de formulierenkast van de overheid.
De Nederlandse verzorgingsstaat is met al z’n losse toeslagen- en
armoederegelingen zo complex geworden dat mensen erin verstrikt raken,
was de conclusie van UvA-hoogleraar Monique Kremer, na onderzoek onder
kortopgeleide Amsterdammers. Een financieel bewindvoerder verzuchtte
tegen Correspondent-auteur Jesse Frederik: ‘Tegenwoordig heb je een hbo-studie nodig om in armoede te leven.’
‘Tegenwoordig heb je een hbo-
financieel bewindvoerder tegen Correspondent-auteur Jesse Frederik
studie nodig om in armoede te leven.’
Het is niet alleen het sociale zekerheidsstelsel dat te ingewikkeld is geworden.
Volgens het rapport de Staat van de Uitvoering is fragmentatie van
regelingen en wetgeving in z’n algemeenheid een enorm knelpunt voor zowel
burgers als ondernemers.
Zelf sprak ik een gezin met een zoon met een
persoonsgebonden budget (pgb) dat, hoewel ze huisarts en ict’er waren, alle
regelingen maar net konden doorgronden.
Het venijn zit niet alleen in de toegenomen hoeveelheid regelingen, maar ook
in de manier waarop burgers deze moeten aanvragen: online. Dat maakt het
nóg ingewikkelder.
[…]
Wat we met de digitalisering van overheidsdienstverlening hebben gedaan, is
de ambtenaar weghalen en de burger zelf voor die kast neerzetten: ‘Hier,
superfijn toch? Je kunt zelf óveral bij.’ Maar als je niet weet welke regelingen
er überhaupt zijn, hoe weet je dan waar je op moet zoeken?
En dan is er nog het invullen. Die ambtenaar liep samen met je door het
formulier. ‘Nee, sla dit maar over, dat geldt niet voor jou. En dat moet daar. Ja,
is een wat gek formulier deze.’ Nu klop je als burger alles zelf digitaal in, op
hoop van zegen. Terwijl de ambtenaar aanwijzingen gaf en ook al een eerste
controle kon doen.
Dus die stapeling en fragmentatie van wetten en regels is beroerd, maar het
wordt verergerd doordat wat vroeger de achterkant van de ambtenarij was, de
formulierenkast, de voorkant is geworden.
In het huidige kabinet is staatssecretaris Alexandra van Huffelen ermee belast
dat de digitale overheidsdienstverlening beter toegankelijk wordt. Een van de
beste manieren waarop ze dat kan doen is weer vaker een menselijk
aanspreekpunt voor die digitale diensten neerzetten. En misschien – maar
dan moet iemand eerst maar eens laten zien dat dit echt kan werken – dat
betere automatisering ook een optie is. Wat we in ieder geval niet meer
moeten doen, is die formulierenkast over mensen heen flikkeren
‘Wat voor de ene een spel, is voor de andere bittere ellende. Mais bon, tegenwoordig weten ze elkaar dus te vinden.‘
Tim ‘s Jongers
