Als Wopke Hoekstra niet snel creatiever wordt, is hij een blok aan het been van het kabinet
COMMENTAAR VOLKSKRANT RAOUL DU PRE: STIKSTOFCRISIS
Het CDA had best een ander stikstofplan mogen eisen. Nu is er géén plan. Zo mogen Wopke Hoekstra én Caroline van der Plas het land niet aan het lijntje houden.4 april 2023
Zou Mark Rutte nog weleens terugdenken aan de lange zomer van 2021, toen hij zo halsstarrig vasthield aan het CDA als coalitiepartner? Dat was nogal een gok. Het CDA lag ook toen al in de kreukels na een slechte verkiezingsuitslag en het vertrek van Pieter Omtzigt. Onzekere partijen worden er doorgaans niet betrouwbaarder op. Het CDA is het zorgenkind van Rutte IV en inmiddels heeft de premier gemerkt wat dat betekent. Wopke Hoekstra’s groeiende onzekerheid is overgeslagen op de hele coalitie.
Eerst bleef de CDA-leider twee weken lang vaag over zijn wensen met betrekking tot het stikstofbeleid, behalve dan dat er ‘iets’ moest veranderen. Toen vrijdag de aap uit de mouw kwam, was het alsnog halfslachtig: ja, er moeten dingen anders, maar nu nog niet, pas als de nieuwe provinciebesturen straks weten wat ze willen. Een potsierlijker vertoning van politiek onvermogen is nog niet vaak opgevoerd op het Binnenhof.
Die halfslachtigheid hangt nu als een slagschaduw boven de hele stikstofoperatie én boven het kabinet. Op zichzelf is er nog wel iets voor te zeggen om het debat over de deadline van het project en de gedwongen onteigening van boeren even te parkeren. Dat debat dreigde de politieke impasse immers slechts te versterken. Maar zo’n vlucht naar voren valt alleen te verkopen als er een concreet en vastberaden plan ligt om dan tenminste zo snel mogelijk, en op vrijwillige basis, te beginnen met het drastisch verlagen van de stikstofuitstoot nabij de Natura 2000-gebieden.
Het kabinet stond vrijdagavond echter met lege handen, en slaagde er ook in de dagen daarna niet in om duidelijk te maken wat er nu dan gaat gebeuren. De beloofde goudomrande uitkoopregeling voor stoppende boeren – het fundament van de hele strategie – had er natuurlijk allang moeten liggen. In plaats daarvan stapelen de signalen zich op dat het plan op bezwaren stuit in Brussel, al heeft het kabinet daarover officieel nog niets laten weten. Maar waarmee moeten de provincies nu dan aan de slag? Als er nog iets over is van de plechtige voornemens tot meer dualisme tussen Kamer en kabinet, dan laten de regeringsfracties dit dinsdagavond in het Kamerdebat niet zomaar passeren.
De oppositiefracties zullen dat sowieso niet doen, maar die hebben zo zoetjes aan hun eigen verantwoordelijkheid. Dat geldt in het bijzonder voor BBB-leider Caroline van der Plas, op wie alle ogen gericht zijn. Nu zij blijft volhouden dat de hele impasse met één noodwet kan worden opgelost, en dat dat geen kwestie is van kunnen maar van willen, mag ze geen dag langer wachten. Dien die noodwet in, dan kunnen de kiezers zien of daarmee inderdaad als bij toverslag het probleem is opgelost, of er een meerderheid voor komt en of dat past binnen de Europese natuurbeschermingsregels. Ze zou er niet alleen het land een groot plezier mee doen, maar ook haar eigen partijgenoten in de provinciehuizen. Want die moeten het nu in hun formatieonderhandelingen doen zonder enig houvast in Den Haag.