TNO wil verbod fossiele reclame en hekelt bangmakerij VNO-NCW
“Er zijn partijen die belang hebben bij het idee van economische groei. Ze benadrukken steeds hun bijdrage aan werkgelegenheid en het bbp. Vanuit VNO-NCW komt bijvoorbeeld steeds het verhaal dat bedrijven worden weggepest.” Tweet
Harde uitspraken van een van ‘s lands meest gerespecteerde onderzoeksinstellingen, TNO. Het instituut deed voor het eerst onderzoek naar manieren om de klimaatdoelen te halen en schreef de bevindingen op in het rapport ‘Anders consumeren om klimaatdoelen te halen‘.
VNO-NCW is een van de grote aanjagers van een groeiend Schiphol. Het ‘vestigingsklimaat’ voor bedrijven zou onder druk komen te staan bij een krimpende vliegsector. Over het ‘woonklimaat’ van miljoenen omwonenden – veelal de werknemers van VNO-leden – maakt de lobbyclub zich aanzienlijk minder zorgen.
Een belangrijke manier om als samenleving de klimaatdoelen te halen, is een verbod op fossiele reclame, zo stelt TNO. “Via reclame wordt invloed uitgeoefend. Mensen krijgen te horen dat ze gelukkiger worden van producten of diensten. Dat ze een innovatie moeten omarmen om erbij te horen. Dit soort verhalen zit diep verankerd in onze maatschappij.”
Ongelijk speelveld
Fossiele reclame zorgt voor een ongelijk speelveld. “Er is weinig motivatie om reclame te maken voor zaken waar geen geld aan wordt verdiend, zoals minder vliegen.”
TNO levert in het rapport adviezen aan onder meer bestuurders. “Nodig partijen uit die buiten de gebaande paden denken en laat verkenningen uitvoeren naar de potentie van afwijkende ideeën. Kies andere normen om beleid te waarderen, stuur bij voorbeeld op brede welvaart in plaats van economische groei.”
Om de vraag naar vliegreizen te verlagen is het nodig de reclame ervoor stevig aan banden te leggen, zo valt op te maken uit het rapport. GroenLinks heeft minister Rob Jetten gevraagd een reactie te geven op de bevindingen. Die wordt na de zomer verwacht.
Klimaatbeleid dat alleen is gebaseerd op technologische innovatie en verhoging van de efficiëntie is onvoldoende om de klimaatdoelen tijdig te halen. Mensen moeten ook hun gedrag aanpassen en “anders of minder” gaan consumeren.
Geen reclame scheelt tot 70 procent
Het potentieel van vraagreductie is zeer groot, zo geeft ook het internationale klimaatpanel IPCC aan. “Het is mogelijk 40 tot 70 procent van de wereldwijde emissies van broeikasgassen te reduceren via het terugdringen van de vraag.”
TNO stelt dat vooral het begin moeilijk is, maar er zijn mogelijkheden om domino-effecten in gang te zetten. Als zo’n effect zich voordoet, zal de vraag naar bij voorbeeld vliegvakanties steeds sneller dalen waardoor een ‘social tipping point’ ontstaat. ‘Erbij horen’ gaat dan niet meer via het boeken van een vliegticket, maar juist door een andere optie te kiezen.
Zo bestaan er volgens de onderzoekers ook belemmeringen om tot gedragsverandering te komen. Het adverteren met goedkope vliegvakanties is er daar één van. “Klimaatbelastende reclame voor onder meer vliegen vormt een belemmering voor het veranderen van het consumptiegedrag.
Reclame zorgt ervoor dat mensen moeilijker de stap zetten naar minder vliegen. Ook schuiven zij makkelijker de eigen verantwoordelijkheid terzijde onder invloed van aantrekkelijke reclame-uitingen.
Steeds meer geld naar fossiele advertenties
De grote vervuilers waaronder de vliegfirma’s zetten reclame actief in om hun eigen financiële belangen veilig te stellen. Naarmate de reguliere media meer aandacht besteden aan klimaatverandering, besteedt de reisbranche meer geld aan advertenties en tv-spotjes, zo vond TNO uit.
TNO adviseert de politiek dan ook om klimaatbelastende reclame aan banden te leggen, “net zoals bij tabak is gebeurd”. Bij zo’n verbod is strenge handhaving nodig. “Bij een totaalverbod op dergelijke reclame-uitingen moet rekening worden gehouden met de verplaatsing van expliciete reclame naar verborgen reclame, bij voorbeeld via product placing in tv-series en films.”
Het huidige beleid van de overheid om via voorlichting burgers te bewegen hun persoonlijke CO2-uitstoot te reduceren, is onvoldoende effectief, vindt TNO. “De effecten zijn zeer beperkt, veel succesvolle voorbeelden zijn er niet.”
De stichting Reclame Fossielvrij is van mening dat minister Jetten dit wetenschappelijke onderzoek serieus dient te nemen en maatregelen moet treffen. “Wij rekenen erop dat de minister haast maakt met het invoeren van de logische, intuïtieve en effectieve maatregel om fossiele reclames aan banden te leggen. Het IPCC-rapport van eerder deze week heeft weer eens duidelijk gemaakt dat we geen tijd de verliezen hebben.”