Knotwilgen zouden zonder knotgroepen zoals die van hen niet meer bestaan.
Ik doe iets goeds Veel mensen willen iets goeds doen. Deze week: wilgen knotten.
De knotwilgen langs het slootje in het Utrechtse Odijk staan er klaar voor. De takken zijn alweer vier jaar oud en worden vandaag weggezaagd, door knotgroep Bunnik. We komen alleen op een héle vreemde dag, zegt Tom Schrijvers (76), een van de vrijwilligers die zich op het dauwige gras hebben verzameld. Er zijn meer knotters dan bomen. „Er staan maar liefst vijftien knotters in het veld.” Gelukkig heeft hij al een boom kunnen confisqueren.
Schrijvers is al veertig jaar knotter, en wil wel even uitleggen waarom ze doen wat ze doen. Knotwilgen zouden zonder knotgroepen zoals de hunne niet meer bestaan. Als de takken te zwaar worden, scheurt de wilg namelijk in en sterft dan af. „Daar ligt er een”, wijst hij naar een treurig hoopje wilg dat op zijn kant ligt. „Vroeger knotten de boeren de bomen. Zij gebruikten het hout bijvoorbeeld om mee te stoken of er gereedschapsstelen van te maken. Tegenwoordig hebben ze er geen tijd meer voor.”
Schrijvers is inmiddels met pensioen en heeft tijd genoeg. Maar ook toen hij nog wiskundedocent was, kwam hij graag uit zijn hoofd door op zaterdagochtenden lekker buiten te knotten. Hij vindt het een fijn idee dat hij er erfgoed mee in stand houdt. De wilgen langs weilanden, wegen en waterkanten zijn natuurlijk typerend voor het Nederlandse landschap. Maar het gaat hem ook om de esthetiek. Prachtig vindt hij het, als hij aan het eind van de ochtend de geknotte bomen op een rij ziet staan. „Als ik fotograaf was, zou ik het wel weten.”
Daarvoor moet hij eerst de ladder opklimmen die tegen de stam aanstaat, en met een „Japans-achtig zaagje” kalmpjes alle takken eraf te zagen. Ze knotten altijd in de winter, zegt hij. „Dan zijn de sapstromen niet actief.” Warm krijgen ze het wel na afloop, als ze zichzelf belonen met koffie en krentenbollen. Over de aanpak verschillen de knotters trouwens van mening, zegt hij vanuit de boom. „Er zijn twee scholen.” Sommigen kicken erop om de takken direct bij de stam af te zagen. Anderen, je zou kunnen zeggen de verstandigen, zoals hij, zagen de takken eerst tot ongeveer een meter van de stam af zodat er weinig risico op inscheuren is.