Acties tegen fossiel op universiteiten: wel of geen samenwerking?
Op carrièrebeurzen van de universiteit Twente en Amsterdam hebben klimaatactivisten actie gevoerd. Ze protesteerden tegen de banden van de universiteiten met fossiele bedrijven als Shell, BP en Exxonmobil. In Enschede werd een infostand van Shell afgezet als crime scene. In Amsterdam waren er demonstraties bij een evenement waar Tata Steel en Shell te gast waren.
De afgelopen tijd is op universiteiten door het hele land gedemonstreerd tegen de samenwerking met fossiele bedrijven. Het gaat dan bijvoorbeeld om financiering van wetenschappelijk onderzoek of het instellen van een leerstoel.
Meerdere universiteiten heroverwegen die samenwerking nu, maar ook voorstanders van samenwerken melden zich. Dertig wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) schreven deze week een open brief waarin zij wijzen op het belang van bijdrages vanuit de fossiele sector.
Een van de ondertekenaars van de brief is hoogleraar scheikunde aan de UvA, Joost Reek. Hij doet onder meer onderzoek naar het omzetten van CO2 en licht in brandstof. Daarvoor heeft hij ook geld gekregen van een consortium met onder meer Shell.
[…]
Greenwashing
De actie op de carrièrebeurs in Twente was onder meer een initiatief van Guus Dix, docent aan de Universiteit Twente en klimaatactivist bij Scientist Rebellion. Wat hem betreft zouden alle banden met de fossiele industrie moeten worden verbroken. Want ze doen aan greenwashing, zegt hij: “Bedrijven ontlenen hun legitimiteit aan het onderzoek. Daarmee kunnen ze zeggen: kijk eens hoe goed we bezig zijn. Terwijl het grootste deel van hun investeringen nog in fossiel is.”
Maar ook inhoudelijk vindt Dix samenwerking met bedrijven als Shell, BP of Exxonmobil onwenselijk. “Er wordt vaak gezegd dat het alleen maar gaat om onderzoek waar de energietransitie baat bij heeft. Maar hier op de Universiteit Twente wordt ook gewoon nog onderzoek gedaan met een duidelijke link naar fossiele brandstoffen.” Dix noemt onder meer een project dat onderzoekt hoe je meer olie uit een bestaande bron haalt.
Wat vinden fossiele bedrijven zelf van de acties op de universiteiten en de roep om de samenwerking te stoppen?
Shell verwijst naar een reactie die oud-bestuurder Marjan van Loon al eens gaf in een ingezonden brief in de Volkskrant: “Ja, Shell investeert wereldwijd ook nog in gas en olie. Omdat er nog niet voldoende schone energie is voor alle mensen op de wereld. Maar om de verandering te versnellen en betaalbaar te houden, is samenwerking nodig. Samenwerking tussen bedrijfsleven en overheden, ngo’s en zeker met kennisinstellingen als de Universiteit Twente en de Erasmus Universiteit.”
Shell zegt verder meer dan 100 lopende projecten te hebben met Nederlandse universiteiten en kennisinstituten. “Ongeveer tweederde daarvan zijn projecten direct gerelateerd aan energietransitie, een stuk of 15 zijn projecten in de circulaire chemie en rond de 20 zijn generieke projecten (denk hierbij bijvoorbeeld aan aan digitale onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten).”
Een ander risico is volgens Dix dat fossiele bedrijven te veel invloed krijgen op de onderzoeksagenda van universiteiten. Dat is een punt waarvoor ook hoogleraar Transitiekunde Derk Loorbach van de Erasmus Universiteit in Rotterdam waarschuwt.
Het college van bestuur in Rotterdam riep vorige week de ecologische noodtoestand uit. Dat betekent onder meer dat het gaat nadenken over de samenwerking met olie- en gasbedrijven, maar ook het curriculum onder de loep neemt: wordt er in de lesstof wel genoeg aandacht besteed aan de energietransitie? Een van de concrete plannen is om het vlees uit de kantine te verbannen en in 2030 geheel vegan te zijn.