Sommige Nederlanders zijn té rijk, de roep om een bestaansmaximum groeit
Kan een mens té rijk zijn? Ja, als anderen tekortkomen, vinden de zogeheten limitaristen. Vanwege de grote ongelijkheid pleiten zij voor een bestaansmaximum. De vraag is dan bij hoeveel miljoen het afromen moet beginnen. ‘Er komt een punt waar nóg meer zinloos is.’
Door de hoge inflatie en een dreigende recessie spande het er nog even om, maar toch werden de Nederlandse rijken dit jaar nog weer iets rijker, bleek onlangs uit de Quote 500. ‘Waar Jan Modaal angstvallig naar de gekrompen beurs kijkt’, schreef het zakenblad, zagen de rijksten hun vermogen met 4,7 procent stijgen tot het nieuwe record van bijna 230 miljard euro. Er kwamen in Nederland twee miljardairs bij, waardoor er nu 47 zijn, en de ondergrens om de rijkenlijst te halen liep op naar 120 miljoen euro.
‘Interessant, maar veel maatschappelijke vragen over rijkdom staan of vallen niet bij een paar procent meer of minder’, zegt politiek filosoof Dick Timmer. ‘Extreme ongelijkheid gaat niet zozeer over het precieze gat tussen arm en rijk. Het gaat erover dat er mensen zijn die echt veel te weinig hebben, terwijl andere mensen veel meer bezitten dan ze nodig hebben. Dat is niet alleen schrijnend, het is ook echt onrechtvaardig.’
Timmer (29) promoveerde ruim een jaar geleden aan de Universiteit Utrecht op een proefschrift over de rechtvaardigheid van herverdeling. Hij is een ‘limitarist’, een recente en nog relatief kleine stroming in de politieke filosofie, begonnen door de Utrechtse filosoof en hoogleraar ethiek van instituties Ingrid Robeyns. Kernpunt van Robeyns’ limitarisme: zolang er behoeftigen zijn, mogen mensen niet meer rijkdom bezitten dan nodig is voor een ‘volledig florerend leven’. Meer is moreel niet aanvaardbaar, en schaadt de maatschappij.
Rijkdomsgrens
Dat is nogal een radicale boodschap, helemaal voor Nederland, dat zichzelf traditiegetrouw als egalitair ziet. Maar een rijkdomsgrens is nodig, stellen de limitaristen, en niet alleen om de noden van de minderbedeelden te lenigen. Er is ook een ecologische reden: rijken vervuilen het milieu en klimaat veel meer dan armen en kunnen de lasten van het klimaatbeleid makkelijker dragen. En verder is de democratie in het geding, omdat vermogenden politieke invloed kunnen kopen.
[…]
Volkskrant-columnist Asha ten Broeke pleitte afgelopen jaar voor een ‘bestaansmaximum’. ‘Het is niet ingewikkeld; net zoals je arme mensen minder arm maakt door ze geld te geven, kunnen we rijke mensen minder rijk maken door hen te verlossen van hun overtollige kapitaal’, schreef ze. ‘Zoals we een bestaansminimum kennen, stellen we ook een bestaansmaximum in. Je mag genoeg geld houden om een heerlijk en vervullend leven te leiden, maar wat je daarbovenop nog bezit, vloeit naar de staat en het volk.’
In onder meer het Verenigd Koninkrijk en Duitsland verschenen al pleidooien voor zo’n ‘rijkdomsgrens’.