De ozonlaag herstelt zich, dankzij het verbod op cfk’s
Atmosfeer Boven Nederland kan de ozonlaag al in 2040 terug zijn op het niveau van 1980 – het jaar dat het ozongat werd ontdekt. Het terugdringen van schadelijke drijfgassen heeft effect.
De uitstoot van ozonafbrekende gassen blijft krimpen, zo stellen de Verenigde Naties in hun vierjaarlijkse rapport over de staat van de ozonlaag dat maandag is verschenen. In 2018 bleek dat China nog steeds schadelijke chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) uitstoot, maar dit blijkt nu verholpen. Hoewel er vier jaar geleden al kleine aanwijzingen waren voor herstel, is dit het eerste rapport dat daadwerkelijk herstel van de ozonlaag bevestigt. Als deze trend doorzet is de ozonlaag in 2066 hersteld boven Antarctica en in 2045 boven de Noordpool. Op gematigde breedten, waar Nederland gelegen is, is de ozonlaag in 2040 hersteld tot het niveau van voor 1980.
„We hebben 1980 als richtlijn gekozen omdat we sinds dat jaar een afname van de dikte van de ozonlaag meten”, zegt Guus Velders, hoogleraar atmosferische natuurkunde aan de Universiteit Utrecht en co-auteur van het rapport. „Er zit nog wel enige onzekerheid in onze modellen omdat het afhankelijk is van hoe landen zich aan bestaande milieuafspraken houden.”
In 1980 werd een gat in de ozonlaag ontdekt boven Antarctica dat gevaarlijk bleek: ozon houdt uv-straling tegen die schadelijk is voor mensen en dieren. Sinds 1987 bestaat het Montreal Protocol dat het gebruik van ozonafbrekende gassen moest terugdringen en sinds 2010 zelfs verbiedt. De bekendste van deze gassen zijn door de mens gemaakte cfk’s, die werden gebruikt in koelkasten en als drijfgassen in spuitbussen. „Cfk’s zijn langlevende chemische verbindingen omdat ze niet snel reageren met andere chemische stoffen”, legt Velders uit. „Ze kunnen 50 tot 100 jaar in de atmosfeer ronddwalen.” Ze bereiken hoogtes van tien tot dertig kilometer.
Link met klimaatverandering
„Omdat inkomende uv-straling van de zon hier zeer sterk is, vallen cfk’s uiteen”, stelt Velders. Losse chlooratomen komen vrij en reageren met de zuurstofatomen van ozon (O3). „Maar door het terugdringen van de uitstoot van cfk’s zien we sinds eind jaren 90 een afname van cfk’s in de atmosfeer en dat vertaalt zich in herstel van de ozonlaag.”
[…]
„De ozonlaag is herstellende en dat is ontzettend goed nieuws voor inkomende uv-straling, maar het lost het klimaatprobleem nog niet op.”
Guus Velders, hoogleraar atmosferische natuurkunde aan de Universiteit Utrecht