Het gooien met soep naar een schilderij door de Engelse klimaat-actiegroep Just Stop Oil kreeg ook in Nederland navolging. Hun aanpak was omstreden, maar heeft volgens deze twee actievoerders de klimaatdiscussie wel aangewakkerd. ‘Ik denk dat honderd miljoen mensen inmiddels hebben gehoord van onze actie.’
Geen enkele spijt heeft Anna Holland van diens* actie, echt nul. […]
[…] ‘Ik had nooit meegedaan aan deze actie, als het schilderij niet achter glas zat’, zegt Holland stellig. ‘Maar ik kan wel begrijpen hoe mensen, door wanhoop gedreven, soms overgaan tot vernieling. Zelf ben ik geïnspireerd door de Britse suffragettes, die begin vorige eeuw het glas van het beroemde schilderij Venus voor de spiegel van Diego Velázquez beschadigden met een vleesmes. Ze sloegen ook ruiten in, bliezen brievenbussen op. Ik vind dat zo dapper van deze vrouwen, want ze werden genadeloos bestraft voor hun acties.’
* Anna Holland is non-binair en gebruikt het voornaamwoord them, vertaald met ‘die’ en ‘diens’ in deze tekst.
Holland zou geen levensgevaarlijke stunt uithalen, zoals suffragette Emily Davison, die tijdens een race voor het paard van koning George IV sprong. Maar een nacht in de cel, en de toorn van museumgangers? Dat heeft de jonge activist er wel voor over om mensen wakker te schudden. ‘Voor mij is de klimaatcrisis een kwestie van leven of dood.’
Het was op 14 oktober rond 11 uur ’s morgens dat Plummer en Holland hun mediagenieke protestactie uitvoerden, de beelden van ‘the souping’ gingen meteen de hele wereld over. Op die beelden zie je hoe de twee activisten zichzelf na het gooien van de soep vastlijmen aan de muur van het museum, beiden dragen T-shirts met de naam van hun actiegroep: Just Stop Oil. ‘Wat is meer waard, kunst of leven’, roept Plummer. ‘Is kunst meer waard dan voedsel, dan rechtvaardigheid?’
‘Het was Heinz-tomatensoep, die hadden we de avond ervoor gekocht’, vertelt Holland droogjes. ‘Toen ik die ochtend wakker werd, was ik nog niet zo nerveus, maar hoe dichterbij het moment kwam, hoe meer gespannen ik raakte. Het gekke was, toen we de soep gooiden, kwam er een enorme kalmte over me heen. De zaal werd ontruimd en zo waren wij alleen met die wereldberoemde kunstwerken, dat was zo surrealistisch. En toen kwam de politie en werden we meegenomen. Pas de volgende dag, nadat Phoebe en ik waren voorgeleid, ontdekten we dat we in een klap wereldberoemd waren. Buiten de rechtszaal stonden fans die selfies met ons wilden maken.’
Op deze novemberdag is het koud, maar Holland draagt een naveltruitje. De tatoeages op diens lijf geven blijk van een liefde voor literatuur: op diens linkerarm prijkt de tekst ‘My mother is a fish’, een citaat uit het existentiële boek As I Lay Dying van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar William Faulkner.
Holland is hier vandaag zonder maatje en medesoepgooier Plummer, die klom op een portaalkraan, blokkeerde de M25-snelweg en zit op het moment van dit interview in de cel. Daarom heeft die een andere Just Stop Oil-activist meegenomen, de half Schotse, half Nederlandse Alex de Koning (24), een zachtaardige promovendus met gladde wangen en een muzikale voorkeur voor Simon and Garfunkel. De Koning doet onderzoek naar de productie van groene waterstof, maar heeft zijn werk tijdelijk neergelegd om zich te focussen op activisme. Gisteren zijn ze samen naar een poëzieavond over mentale gezondheid geweest, en nu zitten ze op dit terras tegenover de British Library dankbaar te nippen aan hun koffie. ‘Het gebeurt niet elke dag, dat een journalist ons trakteert’, zegt De Koning vrolijk
Holland heeft maling aan de stortvloed aan kritiek, vooral vanuit conservatieve hoek: ‘Ik heb er niet zo veel moeite mee als mensen mij haten. Ik ben enorm geïnspireerd door Martin Luther King, die was op een gegeven moment ook de meest gehate man van de Verenigde Staten, maar nu vinden we hem terecht een held.’ Allebei zijn ze ervan overtuigd dat er onconventionele methoden nodig zijn om de Britse regering ertoe te dwingen geen enkel nieuw oliecontract af te sluiten, de belangrijkste eis van Just Stop Oil. Ze staan dan ook pal achter hun meest controversiële actie: het aanvallen van kunst. Vanaf juni begon Just Stop Oil haar pijlen te richten op beroemde kunstwerken. Activisten lijmden zich vast aan Horatio McCullochs My Heart’s in the Highlands, aan Perzikbomen in bloei van Van Gogh en een werk van William Turner. En toen besmeurden ze de Zonnebloemen.
[…]
Maar hebben mensen niet voornamelijk kritiek op deze strategie, in plaats van dat ze praten over jullie doeleinden? Is zo’n actie dan wel effectief?
Holland: ‘De initiële reactie was: ‘Waarom zou je in godsnaam een schilderij besmeuren?’ Maar al snel veranderde het gesprek van koers en ging het ook over onze doelstellingen. Inmiddels praten mensen niet langer over wat we deden, maar waarom we het deden.’
De Koning: ‘Doordat Phoebe en Anna zich vastlijmden, kwamen we op CNN bij Good Morning Britain. Het krankzinnige is dat meer mensen het over deze actie hadden, dan over de 33 miljoen Pakistanen die deze zomer door de hevige overstromingen dakloos raakten. Hele levens en gemeenschappen zijn vernietigd door klimaatverandering, waar is de woede en ophef daarover, vraag ik me dan af.’
[…]
Wat Holland en De Koning ongetwijfeld steunt in hun overtuiging, is de support die Just Stop Oil van over de hele wereld krijgt. De organisatie ontvangt geld uit het Climate Emergency Fund, van olie-erfgenaam Eileen Getty. Grote namen in het klimaatdebat zoals columnist George Monbiot en Nasa-onderzoeker Peter Kalmus scharen zich volledig achter de doelstellingen van de Britse klimaatgroep – Kalmus noemde de soepactie op Twitter een ‘visionaire en geïnspireerde actie’. Oud-Labourleider Jeremy Corbyn sloot zich met zijn Peace and Justice Project in juni aan bij de actiegroep, in een verklaring stelde hij: ‘Als we samenkomen, dan kunnen we de wereld veranderen. En we moeten wel, want de oliegiganten, de miljardairs en de overheden die ze in hun macht hebben, pikken onze zakken leeg en stelen onze toekomst.’
En toen zes Just Stop Oil-activisten de baan oprenden tijdens de Britse Formule 1 Grand Prix, stak Lewis Hamilton een duim voor ze op. In een persconferentie zei de coureur: ‘Ik houd ervan dat mensen vechten voor de planeet, daar hebben we er meer van nodig.’ (Later die dag nuanceerde hij op Instagram zijn uitspraken en riep hij de activisten op om veiligheid voorop te stellen.)
CV ALEX DE KONING
7 maart 1998 Geboren in Canterbury.
2021 Studie Chemische technologie aan de Universiteit van Edinburgh.
2021-heden Promotieonderzoek aan de Universiteit van Newcastle gericht op de productie van groene waterstof.
Maart 2022 Sluit zich aan bij Just Stop Oil.
CV ANNA HOLLAND
28 december 2001 Geboren.
2020-heden Studie Engels aan de Universiteit van Newcastle.
Mei 2022 Sluit zich aan bij Just Stop Oil.