Een nieuw wetsvoorstel over het samenbrengen van alle banktransacties van alle Nederlanders in één database kan leiden tot “ongekende massasurveillance door banken”, oftewel een “bancair sleepnet”. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ziet grote bezwaren tegen het wetsvoorstel Plan van aanpak witwassen.
Het verzamelen van alle gegevens op één plek brengt grote privacyrisico’s met zich mee, zegt AP-bestuurder Katja Mur. “Je betaalgegevens laten je hele handel en wandel zien, bijvoorbeeld of jij geld uitgeeft aan een politieke partij of psycholoog. De voorgestelde monitoring gaat echt veel te ver.”
[…]
Verregaande bevoegdheden
Het voorstel geeft banken verregaande bevoegdheden bij hun controles en dat baart de AP zorgen. Het idee is dat banken het betaalgedrag van alle Nederlanders op één plek verzamelen en monitoren.
De monitoring wordt uitbesteed aan een derde partij, die daarbij gebruikmaakt van algoritmes. Jaarlijks worden er in Nederland 10 miljard transacties gemonitord van 35 miljoen cliënten.
ABN Amro, ING, Rabobank, Triodos en de Volksbank hebben zich voor die gezamenlijke monitoring alvast verenigd in een samenwerkingsverband Tansactie Monitoring Nederland (TMNL).
“We hebben eerder gezien dat algoritmes mensen kunnen stigmatiseren. De vraag is of banken zich vooral gaan laten leiden door een computer.” Katja Mur, bestuurder Autoriteit Persoonsgegevens
[…]
Hogere pakkans
Na eerdere kritiek van de Raad van State (RvS) zijn er in het wetsvoorstel enkele aanpassingen doorgevoerd. In juni schreef de Raad dat een hogere pakkans op fraudeurs niet opweegt tegen de schending van privacy van alle Nederlanders.
Daarnaast was de Raad kritisch op het uitbesteden van de opsporing aan de banken zelf. Een betere aanpak van witwassen vindt de RvS wenselijk, maar niet als dat leidt tot een inbreuk op grondrechten van burgers en bedrijven.
Gegevens, zoals het burgerservicenummer, die gedeeld worden zijn vertrouwelijk en krijgen een bewaartermijn van vijf jaar. “Er zullen vertrouwelijke gegevens worden opgeslagen, geanalyseerd en bewerkt van vrijwel alle Nederlandse burgers en bedrijven. Onder deze gegevens zullen ook bijzondere persoonsgegevens zijn, zoals (betaling van) medische facturen en strafrechtelijke boetes, lidmaatschap van politieke partijen en vakbonden en bezoek aan seksclubs, casino’s en coffeeshops”, schreef de RvS.
Naar aanleiding van deze kritiek is de reikwijdte van de wet aangepast, schrijft de minister, zodat er minder data van klanten worden gedeeld.