Rond waterbeleid dreigt zelfde getouwtrek als bij stikstof
Om voldoende schoon drinkwater in de toekomst te hebben en de natuur te beschermen gaat het Nederlandse waterbeleid op de schop. Dat kan vergaande gevolgen hebben voor landbouw, woningbouw en industrie, zo bleek vanmiddag in een debat in de Tweede Kamer met minister Mark Harbers (VVD). De tegengestelde belangen van natuur, landbouw, industrie en woningbouw bij het waterbeleid kunnen tot ingewikkelde situaties leiden, die doen denken aan het getouwtrek bij de stikstofproblematiek.
Al bij de start van het kabinet spraken regeringspartijen af dat de staat van water en bodem sturend zouden worden bij nieuwe ruimtelijke plannen in Nederland. Dat is een nieuwe koers: heel lang werden grondwaterpeil en watersysteem juist aangepast aan de behoeften van landbouw en industrie.
‘Lopen tegen grenzen aan’
Maar omdat de natuur en de behoefte aan schoon drinkwater onder druk staan moet dat andersom, zegt minister Harbers van van Infrastructuur en Milieu. In een brief aan de Kamer en in het debat herhaalde Harbers dat we “tegen de grenzen van het water- en bodemsysteem aan lopen”.
De kwaliteit van water is de afgelopen tijd achteruitgegaan en moet voor 2027 aan Europese eisen voldoen. Daarnaast is door het veranderende klimaat waters steeds schaarser, terwijl de bevolking wereldwijd groeit. Drinkwaterbedrijven waarschuwen al langer dat de voorraden op termijn niet voldoende kunnen zijn.
Volgens de Europese Kaderrichtlijn Water moet al het grond- en oppervlaktewater in Europa in 2027 van goede kwaliteit zijn. Beken, sloten, meren en rivieren moeten aan meerdere eisen voldoen. Zo zijn er voorschriften op het gebied van de waterkwaliteit voor planten en dieren, maar ook normen voor giftige stoffen. Een sloot of meer voldoet pas aan de eisen als alle onderdelen in orde zijn. Harbers sprak eerder al van een “stevige uitdaging”.
Het kabinet wil onder meer veenweidegebieden natter maken om verdere bodemdaling, schade aan natuur en uitstoot van broeikasgassen te voorkomen. Ook moeten er (op hoge zandgronden) extra zoetwaterbuffers komen voor periodes van droogte. In sommige gebieden zal gespoeld moeten blijven worden om verzilting tegen te gaan. Ook moet Nederland volgens Harbers nadenken over “zouttolerante’ teelt.
Maar het waterpeil moet ook omhoog om verzakking van huizen tegen te gaan. Eerder dit jaar werd duidelijk dat door aanhoudende droogte honderdduizenden huizen dreigen te verzakken. Tegelijkertijd wil het kabinet de watervoorwaarden bij grote bouwprojecten en landbouw en industrie aanscherpen.
Op sommige plekken- zoals bij uiterwaarden van rivieren, kustgebieden en de diepste punten van polders, zal naar alle waarschijnlijkheid niet meer gebouwd kunnen worden. Rond de zomer wil Harbers met een brief komen waarin concreter staat wat dat in praktijk precies betekent.
Maar nu al is duidelijk dat Harbers -net als bij het stikstofbeleid gebeurt- veel zal overlaten aan zogenoemde ‘gebiedsprocessen’. Concreet betekent dat dat gemeenten, provincies en waterschappen per gebied de uiteindelijke maatregelen moeten nemen. Onder meer partijen als GroenLinks en de Partij voor de Dieren maken zich daar grote zorgen over. PvdD-Kamerlid Eva van Esch vreest dat er kostbare tijd verloren gaat als er alleen gebiedsprocessen komen zonder “wettelijke stok achter de hand”.