DUTILHHUIS

Een trend: filosoferen over óf en waarom de dood een kwaad zou zijn

Filosofie Gelijkmoedige of zelfs blijde acceptatie van de dood is een trend. Ongetwijfeld hebben vergrijzing én de pandemie de populariteit van dit rustig-gaan-sterven-genre aangejaagd.

Ze was terminaal ziek, maar wilde graag dat The New York Times haar laatste maanden volgde en liet zien hoe ze de dood bij haar volle bewustzijn zou verwelkomen. „Ik wil mijn dood echt meemaken”, zei de 92-jarige Shatzi Weinberger tegen de Amerikaanse krant. Blijmoedig en zonder verdoving, rustig wegglijden in het grote onbekende.

Ze is niet de enige. In Trouw vertelde filosofe Marli Huijer (67) vorig jaar dat het schrijven van haar boek De toekomst van het sterven haar had geleerd de dood meer in haar leven te integreren. Zo wilde ze overlijden: na een rustig afscheid en zonder euthanasie. „Ik ben te nieuwsgierig hoe het sterven is”, aldus de oud-Denker des Vaderlands.

Gelijkmoedige of zelfs blijde acceptatie van de dood is een trend, die zich ook in de boekhandel doet voelen. Teksten van stoïcijnse denkers uit de Oudheid zoals Marcus Aurelius en Seneca mogen zich in hernieuwde belangstelling verheugen. Ongetwijfeld hebben vergrijzing én pandemie de populariteit van dit rustig-gaan-sterven-genre aangejaagd.

Ook de moderne filosofie laat zich niet onbetuigd. Leve de dood? van de Vlaamse filosoof Philippe Lepers en de bundel Exploring the Philosophy of Death and Dying van Michael Cholbi en Travis Timmerman zijn de twee meest recente bijdragen aan meer eigentijdse reflectie op de dood. Het is een heus vak. Cholbi, verbonden aan de universiteit van Edinburgh, richtte de Internationale Vereniging voor de Filosofie van Dood en Sterven op. Timmerman, die doceert aan de katholieke Seton Hall-universiteit in New Jersey is hiervan de bestuurder.

Hun bundel is het meest academische van de twee boeken. In compacte essays, geregeld met een theologisch randje, komen vele vragen langs uit de ‘filosofie van de dood’. Of de dood een kwaad is en, zo ja, waarom. Of er een recht bestaat op zelfdoding. Wat rouw eigenlijk is. Of onsterfelijkheid denkbaar en wenselijk zou zijn. Vele ervan blijven controversieel, al ontstaat er in de bundel soms iets van consensus. Over onsterfelijkheid luidt een populair filosofisch argument bijvoorbeeld dat die voor mensen als wij misschien wel denkbaar maar niet wenselijk zou zijn, omdat nou juist begrenzing het leven gewicht en betekenis geeft.