DUTILHHUIS

Opinie: Waarom laten we het Wad verdrinken voor twee maanden Nederlands gasgebruik?

Als het kabinet zich door fossiele grootvervuilers laat adviseren om gaswinning onder de Waddenzee toe te staan, dan kunnen we alvast collectief afscheid nemen van het Wad.

We zitten nog maximaal vier weken in spanning. Laat minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei de Waddenzee verdrinken voor enkele maanden aan Nederlands gasverbruik? Of blijft het unieke natuurgebied in gemeente Ternaard behouden dat zowel door zeehond en rosse grutto als door de menselijke bevolking van Nederland gekoesterd wordt?

Het huidige kabinet heeft weinig op met natuurbehoud, zoveel is duidelijk. Maar nergens wordt dat schrijnender zichtbaar dan in de overweging om het einde van het Wad in te luiden voor twee maanden gas. Na jarenlang vooruitschuiven zette de Raad van State de overheid afgelopen januari voor het blok. De minister moet de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) voor 1 januari 2025 uitsluitsel geven.

Volgens de NAM – een samenwerking tussen Shell en ExxonMobil – is veilig en verantwoord boren onder het Wad gewoon mogelijk ‘want we doen dat al sinds de jaren tachtig’. Toch is er in de tussentijd wel degelijk wat veranderd. Want terwijl beide fossiele grootvervuilers vanaf die tijd twijfel begonnen te zaaien over de klimaatwetenschap, begon de zeespiegel steeds sneller te stijgen.

Petrostaat

Of nieuwe wetenschappelijke inzichten rondom zeespiegelstijging serieus wordt meegewogen in de publieke besluitvorming is echter de vraag. Met de ontwikkeling van Nederland als op gas beluste petrostaat heeft zich namelijk ook een ecosysteem van fossiel-vriendelijke overheidsadviseurs mee ontwikkeld die maar wat graag ‘ja’ zeggen tegen nieuwe olie- en gaswinning.

Neem de Mijnraad. Over het algemeen tekent deze raad, waarin ook wetenschappers zitting hebben met nauwe banden met de fossiele industrie, netjes bij het kruisje. […]

Ook Energie Beheer Nederland (EBN) is een centrale speler in het fossiele netwerk. […] Vooralsnog loopt EBN volledig in de pas want ze ‘onderschrijft het belang van extra maatregelen om te komen tot een versnelling van gaswinning op de Noordzee’.

En als laatste de toegepaste natuurwetenschappers van TNO. Zij zijn in naam onafhankelijk. Maar dezelfde groep petroleumgeologen die de ministeriële adviesraad bemensen, zochten óók, gesponsord door de NAM, naar nieuwe gasvelden boven de Waddeneilanden. […]

Onafhankelijk

Er zijn instanties die zich onafhankelijker opstellen. Zo oordeelt het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dat gaswinning onder de Waddenzee niet veilig kan. In een technische briefing voor drie geïnteresseerde Kamerleden (SP, GroenLinks-PvdA en NSC) benadrukt SodM dat snellere zeespiegelstijging en bodemdaling het herstelvermogen van het Wad overschrijden. En omdat bodemdaling de eerste jaren lastig te meten is – en doorgaat als de gaswinning is stopgezet – kan het principe dat we de ‘hand-aan-de-kraan’ houden in dit geval de prullenbak in.

Ook de wetenschap is zo’n kritische instantie. Eerder spraken meer dan vierhonderd Nederlandse wetenschappers zich uit tegen nieuwe gaswinning. Professor Han Dolman, directeur van de Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, vergeleek de Nederlandse overheid zelfs met ‘een junkie’ die nog ‘een laatste shot’ wil voordat ie écht af gaat kicken. Wetenschappers berekenden ook dat het gros van de fossiele reserves onder de grond binnen de anderhalve graad doelstelling van het Klimaatakkoord vanParijs moet blijven. Er zou dus een nieuwe norm moeten ontstaan: geen nieuwe fossiele projecten.

Naast de jaknikkers (pun intended) waar de minister zich mee omringt, bestaat onafhankelijk oordeelsvermogen dus wel degelijk. Maar in een kabinet waar klimaatontkenning en desinformatie al welig tieren, kunnen kritische wetenschappers en toezichthouders zomaar terzijde worden geschoven.

Voordat minister Hermans beslist over het einde van het Wad, gaat ze donderdag en volgende week donderdag met de Tweede Kamer in debat. Voor de rosse grutto is het nog enkele weken nagelbijten. En ook wij moeten ons misschien al gaan voorbereiden op een collectief afscheid: dag, lieve Waddenzee.