‘In de zorg zijn we te lief voor elkaar. Zo komen we er niet’
Schurende gesprekken zouden de zorg goed doen, denkt Sjaak Wijma, die deze week afscheid neemt van het Zorginstituut. Het instituut bepaalt welke zorg in Nederland vergoed wordt. ‘Anders rijden we op een muur af.’
Deze week zwaait hij af als bestuursvoorzitter van Zorginstituut Nederland, waaraan hij de laatste acht jaar leiding gaf. Deze organisatie bepaalt welke behandelingen en medicijnen worden vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekering. Wijma was verantwoordelijk voor waar het geld in de gezondheidszorg naartoe gaat. En dat moet anders, vindt hij.
Hoe lang is het nog houdbaar al die zorg in het basispakket te vergoeden? Vorige week werd duidelijk dat er dit jaar weer een tientje zorgpremie per maand bijkomt.
‘Het is onhoudbaar, maar niet vanwege dat tientje. De vraag is hoe we de zorg gaan veranderen als we weten dat we in 2033 tweehonderdduizend zorgmedewerkers tekortkomen. We zullen met de vraag en het aanbod van zorg echt iets anders moeten, anders rijden we op een muur af.
‘Hoe dat moet hebben we opgeschreven in het Integraal Zorgakkoord, het IZA. Dat akkoord werd in 2022 door alle sectoren uit de zorg gesloten. Maar dan moeten we ons daar wel aan houden.’
Als u op een verjaardagsfeestje bent, hoe legt u dan uit wat er moet gebeuren?
‘In het ziekenhuis komen veel mensen die ergens zijn ontspoord. Mensen met schuldenproblematiek, of mensen met overgewicht die op een gegeven moment knie- of heupklachten krijgen. Doen we daar niks aan, dan komen ze op een gegeven vanzelf in het ziekenhuis terecht.
‘Maar waar worden we nou gezond van? De zorg draagt daar maar 10 procent aan bij. Onze omgeving bepaalt 40 procent van onze gezondheid, ons gedrag nog eens 40 procent, en dan is er nog een stukje dna. Dus op dat verjaardagsfeestje is dan de vraag: waarom geven we 110 miljard uit aan die 10 procent gezondheid die we via de zorg kunnen verbeteren?
‘De overheid heeft de verantwoordelijkheid om onze omgeving te regelen. Waarom staan er overal McDonald’s? Waarom accepteren we Tata, waarom wonen er nog mensen naast de snelweg? Die discussie, over een gezonde omgeving, moeten we oppakken.
‘En we moeten investeren in welzijn en preventie. De zorg is 24 uur per dag bereikbaar, maar als je bij de gemeente aanklopt met schulden, kun je daar tot 4 uur ’s middags terecht. Dus mijn pleidooi is: echt jongens, die zorg moeten we verplaatsen. En ja, dan moeten we ook een deel van het budget overhevelen.’
Waar moet dat geld dan vandaan komen?
‘Elk jaar maken we het budget van de wijkverpleging niet op, er is 700 miljoen euro onderbesteding, door personeelschaarste en afnemende vraag. Investeer dat in maatschappelijke hulp. We moeten ook ruimte maken in de ziekenhuizen door zorg zodanig in te zetten dat die ook echt bijdraagt aan de gezondheid van patiënten.