De weg naar plastic recyclen zit muurvast. ‘Misschien was ik naïef dat ik dacht het te kunnen opnemen tegen fossiele plastics’
Plastic
Plasticrecyclaars in Nederland vechten voor hun bestaan. Goedkoop plastic uit Azië en de VS overspoelt het land – en de rest van Europa. Een verhaal over marktfalen, dwars tegen alle klimaatambities in. „Schaamteloos stapten onze klanten weer over op nieuw plastic.”
Umincorp, Rotterdam
Als de markt niet kan, niet wil, dan houdt het op. Ik kan wegrennen, maar dat doe ik niet. Dus vandaar dat ik er nog ben.
Arjen Wittekoek – witte blouse, nette schoenen en rond brilletje – zegt het in zijn kantoor in de Rotterdamse haven. Hij zit aan een chique, grijsbeklede vergadertafel waar hij een paar maanden geleden nog twaalf meetings per dag had. Nu zijn alle gesprekspartners weg. Hij is alleen.
Op de lange tafel plakt een gele sticker van veilinghuis Troostwijk. Net als op de stoel waarop hij zit, het whiteboard naast hem, op de koffiemachine en de prullenbak.
Het bedrijf waar hij de baas van is – was – gaat binnen een paar weken onder de hamer. Het gaat om de recyclaar die het meeste plastic recyclede uit het afval van Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag. Een deel van het plastic wordt nu door andere recyclaars opgevangen, maar jaarlijks gaat zeker vijfduizend ton van het plastictype pet door het faillissement weer de verbrandingsoven in.
Recyclaars die plastic uit afval een nieuw leven proberen te geven, wankelen. Volgens een inschatting van de branche hebben tien tot twintig bedrijven in Nederland het financieel moeilijk, een groot deel van het totaal. In 2022 (het laatste jaar waarover cijfers beschikbaar zijn) werd 52 procent van het afgedankte plastic verbrand, een stijging van 13 procent vergeleken met een jaar eerder.
Wat is hier aan de hand? De problemen botsen met zowel de klimaatdoelen als de doelen voor de circulaire economie. Het gebruiken van gerecycled plastic scheelt tussen de 1 en 2,5 kilo aan broeikasgassen per kilo plastic. Een groeiende plasticberg zorgt bovendien voor vervuiling in de leefomgeving en de natuur: een belangrijke reden om het materiaal zoveel mogelijk opnieuw te willen gebruiken.
NRC ging op bezoek bij verschillende bedrijven in de plasticketen. Die blijkt complex in elkaar te zitten, met talloze belangen die soms lijnrecht tegen elkaar ingaan, maar waarbij één ding wel duidelijk is: nieuw plastic uit fossiele grondstoffen is stukken aantrekkelijker dan gerecycled plastic.
[…]
Zelf is Wittekoek het gewend, maar zien oud-collega’s de lege gangen, de doodstille fabriek, de veilingstickers – dan worden ze „er wel verdrietig en stil van”. Behalve Wittekoek zijn alle honderdtwintig werknemers weg, vertrokken of ontslagen.
[…]
Umincorp worstelde met iets waar alle recyclaars last van hebben: de prijs van nieuw plastic ligt lager dan die van gerecycled plastic. Doordat de olieprijs relatief laag is, is nieuw plastic – dat gemaakt wordt van olie – relatief goedkoop. Maar Umincorp werd niet alleen genekt door goedkope plastics, maar evenzeer door strengere regels voor gerecycled plastic. […]
Umincorp had een goeie handel in gerecycled plastic – en toen kwamen er nieuwe EU-regels
Maar door nieuwe Europese regels die voorschreven dat plastics uit niet-gescheiden afval nooit (zelfs niet als ze worden schoongemaakt) voor voedselverpakkingen geschikt zijn, viel die businesscase om. Wat wel nog kon: een combinatie van oud plastic, met een nieuw binnenlaagje van nieuw plastic. Maar klanten vonden dat te duur. En voor non-foodgrade gerecycled plastic wordt zo weinig betaald, dat Umincorp het niet overleefde.
De technologie van de magnetische deeltjesscheider is gekocht door metaalrecyclaar Myne. Wittekoek is blij dat die behouden blijft. Maar voor plastic zal het niet meer worden gebruikt, de markt is er gewoon niet naar.[…]
De oliereuzen rechtvaardigen het maken van nieuwe plastics door te wijzen op de wereldwijd groeiende vraag naar plastic. Maar ondertussen frusteren zij de plastic recyclaars door eraan bij te dragen dat het nieuwe plastic zo goedkoop de markt overspoelt. De weg naar recycling zit dus muurvast.