Is een van de grootste klimaatrampen – instorting warme golfstroom – al begonnen?
De golfstroom die warmte brengt, dreigt stil te vallen: ‘Dit is heel griezelig’
Het gold als een wat vergezochte klimaatramp: instorting van de zeestroming die het noordelijk halfrond voorziet van warmte. Maar volgens nieuwe studies is het misschien al begonnen. ‘Dit is iets dat we ten koste van alles moeten vermijden.’
Dáár. Dat kleine, uitdijende blauwe vlekje op de warmtekaart van de wereld, voor de kust van Groenland. Dat zal het zijn. Het stukje zee waarvan klimaatwetenschappers nogal nerveus worden.
Want het blauwe vlekje hoort er helemaal niet te zijn. Niet nu al, in het jaar 2024. ‘Dit is heel griezelig’, hield de Duitse oceanograaf Stefan Rahmstorf enkele weken geleden een conferentie in Vilnius voor. ‘De klimaatmodellen voorzien dit voor het jaar 2100, maar nu nog niet. En toch zien we het al.’
Op de temperatuurkaart van de wereld hoort alles immers roder te worden, de kleur voor ‘warmer’ – niet blauwer. En toch is er, terwijl de hele wereld opwarmt, één plek op aarde die volgens de metingen juist koeler wordt. Dat kan weleens het begin zijn, denken experts als Rahmstorf. De start van een van de vreemdste en meest tot de verbeelding sprekende klimaatrampen van allemaal: instorting van de zeestroming die het noordelijk halfrond voorziet van warmte.
‘Je hebt mensen die zeggen: leuk, dan krijgen we weer een Elfstedentocht’, zegt Femke de Jong, oceanograaf bij het Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (Nioz). ‘Maar zo simpel is het niet. Dit is iets waar we ons zorgen om maken.’
Rahmstorf is stelliger: ‘Dit is een ramp die we ten koste van alles moeten zien te vermijden. Eenmaal stilgevallen, zal deze stroming waarschijnlijk duizend jaar of langer wegblijven. En recente studies laten zien dat het risico erop veel groter is dan zelfs ik dacht.’
[…]
De zeestroming waarover het gaat, heet officieel de Atlantic Meridional Overturning Circulation, Amoc in het kort. […]
Leg de Amoc stil, en de gevolgen zouden dramatisch zijn. Zoiets alsof de vloerverwarming uitvalt. Opeens zou de temperatuur in West-Europa dalen, in noordelijke landen met tot wel 3 graden per tien jaar aan toe, becijferden klimaatwetenschappers René van Westen, Michael Kliphuis en Dijkstra enkele maanden geleden in Science Advances.