FORMATIE: De boeren die het milieu het meest belasten krijgen ook de meeste subsidies, ‘dat is toch krom’
Jong geleerd
Bij toeval kwam Anniek Kortleve erachter hoe de Europese landbouwsubsidiestromen lopen. Wat blijkt? De veehouderij krijgt het meest. „Dat heeft niks met voedselzekerheid te maken.”
Hoe krijg je dit gerijmd, vraagt Anniek Kortleve, industrieel ecoloog aan de Universiteit Leiden. „Aan de ene kant wil Europa zijn landbouw vergroenen. Maar aan de andere kant geeft ze de boeren die het milieu het meest belasten juist de meeste steun.” Want van de 57 miljard euro die in 2013 aan EU-landbouwsubsidies werden verdeeld, ging ruim 80 procent naar de veehouderij, zo berekende Kortleve afgelopen april met collega’s in Nature Food. Bijna de helft daarvan loopt indirect, via boeren die veevoer zoals maïs en granen verbouwen.
„Het is toch krom dat juist deze sector zoveel subsidies blijft ontvangen”, zegt Kortleve via een videoverbinding. Want neem bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen. 84 procent van wat het Europese landbouw- en voedselsysteem uitstoot is terug te voeren op de productie van voedsel waarvoor dieren gehouden worden. Daarnaast, zegt Kortleve, heb je de ammoniak die vervluchtigt uit dierlijke mest, die natuur en mens schaadt. En er is het verlies van biodiversiteit door de uitspoeling van meststoffen naar oppervlaktewateren.
[…]
Melk, boter, kaas en toetjes
[…]
Maar terwijl ze dat allemaal aan het onderzoeken was, stuitte ze op cijfers van de Europese Commissie, over subsidies die naar de bijna 5 miljoen boerenbedrijven in de EU gaan. Uit nieuwsgierigheid ging ze die cijfers met data uit het Fabio-model combineren. „Je ziet dan bijvoorbeeld hoeveel subsidie er naar boeren gaat die maïs verbouwen. En je weet hoeveel van de maïs wordt verwerkt tot veevoer”, zegt Kortleve. Het heeft haar een belangrijke publicatie opgeleverd.
[…]
De subsidiecijfers die Kortleve gebruikte zijn uit 2013. Zijn die niet gedateerd? „De Europese Commissie is de milieuregels aan het aanscherpen, via de Green Deal. Hoewel sommige de laatste tijd ook weer wat zijn afgezwakt. Maar de subsidies worden nog steeds verdeeld op basis van de hoeveelheid land die een boer heeft. Daar is de laatste 20 jaar weinig in veranderd.”
Het milieu en de gezondheid van mensen
[…]
„Wat ik extra opvallend vind is dat Europa zegt de subsidies ook uit oogpunt van voedselzekerheid te verstrekken”, zegt Kortleve. Haar onderzoek laat zien dat 14,5 procent van de subsidies naar de productie van biobrandstoffen en andere non-foodtoepassingen gaat. En van alle dierlijke producten wordt 9 procent geëxporteerd naar midden- en hoge-inkomenslanden buiten de EU, zoals de VS en China. „Dat heeft niks met voedselzekerheid te maken.”