FORMATIE: Wie toegang tot boeken, kranten en cultuur beperkt, werkt aan verdomming van de massa
Ze haten intellectuelen, ze haten kunstenaars, ze haten cultuur, ze haten alles wat niet net zo gewoon is als zij zijn.’
Menno ter Braak, 1937
Kleine gebaren tonen het grote. Het beoogde kabinet maakt cultuur duurder. Sinds de invoering van de btw in 1969 geldt voor musea, theater, boeken en kranten een laag tarief. Net als voor sport. Dingen die voor iedereen betaalbaar moeten zijn, omdat ze mensen helpen zich fysiek en geestelijk te ontwikkelen.
[…] Afgelopen eeuw was er steeds beleid dat mensen hielp aan zichzelf te werken. Zodat ze autonoom en vrij zijn om eigen afwegingen en keuzes te maken, en tegelijkertijd empathisch en gevoelig. Een zo groot mogelijke vrijheid voor zoveel mogelijk mensen vraagt immers van iedereen ook zelfbeheersing.
De democratische cultuur kan niet zonder het vermogen je te verplaatsen in het leven en de opvattingen van een ander – vaardigheden die mensen oppikken in musea, theater, boeken en kranten. En precies dat is onder extreem-rechts niet de bedoeling. Autonoom denken, kritisch vermogen, empathie en zelfrelativering hinderen de opmars van de nationalistische populist.
Dus gaat de btw op cultuur van 9 naar 21 procent. Het Verenigd Koninkrijk heft op boeken en kranten 0 procent btw, net als Denemarken en België. Frankrijk vraagt 2,1 en Duitsland 7 procent. Zuid-Europa 4 of 5 procent, Finland en Oostenrijk rekenen 10 procent, alleen Bulgarije komt op 20 procent. Geen enkel land heft 21 procent btw op boeken en kranten. Nederland als domme Henkie.
De mensen die boeken kopen, kunnen dat makkelijk betalen, klinkt de valse verdediging. Dan wordt niet bedoeld dat het nieuwe kabinet vermogen minder belast. In de repliek zit besloten dat mensen met een middeninkomen of lager geen boeken of kranten behoeven. Dat terwijl in Nederland de leesvaardigheid zo hard achteruit is gegaan, dat een op de drie 15-jarigen onvoldoende kan lezen.
[…] Met de krant verspreidt het Nationaal Programma Heerlen-Noord de kans om volwaardig mee te doen. Op school helpt de krant bij begrijpend lezen, en bij lessen over de wereld ver weg en dichtbij.
Op sociale media hitst en heerst de stokebrand met zijn wilde woede. Kranten scheiden waar van onwaar, ze geven context en doen onderzoek, zoals naar de zwendel die Ronald Plasterk het Torentje heeft gekost. Wie toegang tot boeken, kranten en cultuur beperkt, werkt aan verdomming van de massa – en ja, verdomming in twee betekenissen. Dat is niet toevallig bezuinigen, maar politieke tactiek.
‘Zij zijn niet in echte oplossingen geïnteresseerd, want ze hebben de misstanden nodig om te kunnen blijven schelden. Dat is ook het enige waar ze echt verstand van hebben: schelden en haten. Ze hebben geen enkel positief idee, het enige wat ze willen is het uitleven van het ressentiment. Ook opvallend: ze haten intellectuelen, ze haten kunstenaars, ze haten cultuur, ze haten alles wat niet net zo gewoon is als zij zijn,’ schreef in 1937 Menno ter Braak.
Kranten doen in paginagrote advertentie oproep: trek btw-verhoging in
Ruim dertig kranten en nieuwsmedia doen in een paginagrote advertentie een oproep om de voorgenomen btw-verhoging op kranten te stoppen. In het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB staat het plan om de btw op gedrukte en digitale media te verhogen van 9 naar 21 procent.
In de advertentie schrijven de media dat ze vrezen dat mensen met een kleine beurs worden afgesneden van verdiepende journalistiek. “Met een groeiende nieuwskloof tot gevolg.” De btw-verhoging zal een “onvermijdelijke daling” in abonnementen inzetten, schrijven de kranten.
[…]
Hoogste heffing
De kranten roepen de Tweede Kamer op om bij te sturen, “nu het nog kan.” Met deze btw-verhoging dreigt Nederland naast Bulgarije het land met hoogste btw-heffing op kranten te worden, schrijven de hoofdredacties. “Een verdubbeling van de btw op journalistiek naar het hoogste tarief van heel Europa geeft geen pas. Als het belang van de rechtsstaat echt hoog in het vaandel staat: schrap deze maatregel.”
De btw-verhoging kwam in de krantenwereld als een totale verrassing, vertelt Corine de Vries, hoofdredacteur van meerdere regionale kranten en voorzitter van het Genootschap van Hoofdredacteuren in het NOS Radio 1 Journaal. “Ik snap het echt niet goed. De coalitiepartijen noemen lezen en schrijven heel belangrijk, maar tegelijkertijd maken ze kranten, tijdschriften en ook boeken duurder.”
[…]
Gifpil
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) liet zich eerder al kritisch uit over het akkoord. Ze noemde de btw-verhoging een “onverwachte gifpil” die “volstrekt onverantwoord” is. “Juist het stimuleren van journalistiek zou op zijn plaats zijn in een tijd waarin techbedrijven het publiek overstelpen met non-informatie”, zei Thomas Bruning, algemeen-secretaris van de NVJ.
In het coalitieakkoord staat ook dat er bezuinigd gaat worden op de NPO. Van het budget gaat zo’n 100 miljoen euro af.