‘De natuur wacht niet tot supermachten hun geschillen hebben opgelost’
Inger Andersen | Hoofd van UNEP
Volgens de milieubaas van de Verenigde Naties wordt de wereld geconfronteerd met een drievoudige crisis: klimaatverandering, natuurverlies en vervuiling. Alleen mondiale samenwerking kan die crisis oplossen.
Als het gemakkelijk was, hadden we niet al die milieuproblemen, zegt Inger Andersen, in een kleine vergaderruimte op de achtste verdieping van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Ze is hoofd van het milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) en was de afgelopen dagen in Brussel en in Den Haag om verantwoording af te leggen voor het beleid van haar agentschap. „Als het gemakkelijk was, hadden we ze al lang geleden opgelost. Het is dus moeilijk. En moeilijkheden vragen om sterke leiders, om strategische leiders, leiders die de waarheid durven spreken tegen degenen die zij vertegenwoordigen.”
[…]
Drievoudige planetaire crisis
Als Andersen het woord crisis gebruikt, heeft ze het bijna altijd over een „drievoudige planetaire crisis”, waarbij ze klimaatverandering, verlies van natuur en biodiversiteit, en vervuiling en afval in één adem noemt. Toen haar tweede termijn vorige week officieel begon, zei ze in een toespraak: „Alleen door te leven in harmonie met de natuur, in een klimaat-neutrale en vervuiling-vrije wereld, kunnen we als mensheid een einde maken aan honger en armoede, bouwen aan vrede en stabiliteit, schone energie en groene banen garanderen, en zorgen voor gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid.” Je zou het haar programma kunnen noemen.
[…]
Is de wereld, met de oorlog in Oekraïne en de spanningen tussen de VS en China, niet te verdeeld geraakt om dit soort mondiale problemen op te lossen?
„Als we deze problemen niet oplossen, zou dat min of meer het einde betekenen van de wereld zoals wij die kennen. Multilateralisme is de enige weg vooruit. De natuur wacht niet tot de supermachten hun geschillen hebben opgelost. Daarom waren we ook zo trots de afgelopen maanden. Ondanks de invasie van Oekraïne en ondanks de internationale spanningen, werden landen het op de klimaattop in Egypte vorig jaar eens over het aanpakken van loss & damage, verlies en schade door klimaatverandering in arme landen. En het biodiversiteitsakkoord was het resultaat van nauwe samenwerking tussen Canada en China. De meningsverschillen tussen beide landen zijn groot, maar ze stonden schouder aan schouder tijdens de conferentie in Montreal vorig jaar.”
Hebt u niet te veel vertrouwen in burgers, die voorstander zijn van milieubeleid totdat het ze persoonlijk raakt…
„Kortetermijndenken werkt niet op een planeet in gevaar. Regeringen moeten een langetermijnperspectief bieden. Ze moeten burgers die de gevolgen van de onontkoombare veranderingen voelen, meenemen in die nieuwe werkelijkheid – de mijnwerker die zijn baan verliest, de boer die zijn land anders zal moeten beheren.
„Zij zijn niet de vijand, niet de schurk. Boeren kennen hun land, houden van het land, van de natuur. Maar ze hebben ook economische belangen, een boerderij waarvoor ze zich misschien in de schulden hebben gestoken. Dat moet allemaal met elkaar kloppen.”
… en in politici die niet verder durven te kijken dan de volgende verkiezingen?
„Politici mogen niet wegduiken en wachten tot iemand anders de verantwoordelijkheid neemt. Of het nu gaat om biodiversiteit, om vervuiling en afval, of om het klimaat. Politici moeten voorop lopen. Het vertrouwen dat ze hebben gekregen is niet alleen voor vandaag en morgen. Het gaat erom de toekomst van het land veilig te stellen, de toekomst van de gemeenschap die ze vertegenwoordigen.”
Die toekomst lijkt ondergeschikt te zijn aan de economie.
„Het gaat niet alleen om de rijkdom van het moment, de fabrieken, de infrastructuur, het kapitaal. En ook niet alleen om het menselijk kapitaal, onze vaardigheden, kennis, capaciteiten. Het gaat ook om het natuurlijk kapitaal. Als econoom zeg ik dat je de ene rijkdom niet kunt vergroten ten koste van de andere. Zonder het natuurlijk kapitaal, zul je uiteindelijk armer worden. Dat is volgens mij ook een deel van het gesprek in dit land. Dat de productieve grond en de productieve bronnen uiteindelijk niet meer zo productief zullen zijn. We moeten leven in harmonie met de natuurlijke omgeving, in een stabiel klimaat en in een wereld zonder vervuiling. We moeten vrede sluiten met de natuur.”