De klimaattop in Belém begint. Waar gaat het dit jaar over?
De VN-klimaattoppen hadden de afgelopen jaren steeds één centraal onderwerp dat bepaalde of de top slaagde of mislukte. In Belém is de inzet meer gefragmenteerd, maar minstens zo belangrijk. Vier hoofdonderwerpen op een rij.
“Deze top gaat erover hoe de wereld weer op koers komt om de Parijsdoelen te halen”
De dertigste VN-klimaattop begint maandag in Belém, de Amazonestad waar je tropische vogels en insecten hoort zingen en tjirpen, en waar overal op straat muziek klinkt. De sfeer is energiek: tussen de mangobomen van een stadspark tuigen Brazilianen een klimaattopfestival op, verkopers aan de oever van de Guamá prijzen hun klimaattopshirts aan en zelfs de blikjes van het lokale Caribeña-bier kregen een COP30-make-over.
Deze jaarlijkse Cop – ‘conference of the parties’ – is bijzonder.Landen trapten hun samenwerking tegen klimaatverandering af in Rio in 1992. De wereld ligt nog niet op koers, maar heeft na ruim dertig jaar onderhandelen wel de verwachte temperatuurstijging weten terug te dringen van vier naar pakweg drie graden. Met dit jubileum wil Brazilië opnieuw een historisch kantelpunt neerzetten in de strijd tegen klimaatverandering.
Deze top is wel vrij ingewikkeld om te volgen. De afgelopen jaren stond steeds één hoofdonderwerp centraal.
“Deze top gaat erover hoe de wereld weer op koers komt om de Parijsdoelen te halen”, zegt Ani Dasgupta, directeur van het World Resources Institute (WRI). Maar hoe meet je dat met zoveel fragmentatie?
Vier belangrijke onderwerpen op een rij.
1. Geld
De vorige top eindigde teleurstellend voor ontwikkelingslanden. Zij gingen naar huis met 300 miljard dollar (circa 260 miljard euro) aan jaarlijkse klimaatsteun per 2035. Veel te weinig voor wat nodig is, zeker als je inflatie meerekent, stelt onderzoeker Pieter Pauw (TU Eindhoven). Toch was hij hoopvol over één andere uitkomst: landen erkenden collectief dat meer geld nodig is, 1,3 biljoen dollar om precies te zijn. Er zou een ‘roadmap’ komen over hoe dit bij elkaar te krijgen.
2. De 1,5 graden
In Parijs beloofden landen de opwarming terug te dringen tot ruim onder de 2 graden, liefst tot 1,5. Tien jaar later weten we dat de 1,5 graden niet gehaald gaat worden – dit is vrijwel gelijk aan de opwarming waar de wereld nu al mee kampt. Dit jaar moesten landen nieuwe nationale klimaatplannen inleveren. Maar die schieten zeer tekort.
3. Natuur
In internationale onderhandelingen worden ‘klimaat’ en ‘natuur’ vaak los van elkaar behandeld, met zelfs hun eigen VN-toppen. Brazilië wil breken met deze trend, en laten zien dat de twee onlosmakelijk verbonden zijn. Vandaar de keuze voor Belém, hoofdstad van de Amazone.
Of dat gaat lukken is spannend. Indonesië beloofde 1 miljard, Noorwegen 3 miljard, Frankrijk 500 miljoen. Maar het Verenigd Koninkrijk trok zijn steun onverwachts terug, ondanks mooie woorden van premier Keir Starmer, tot woede (achter de schermen) van de Brazilianen. Ook Nederland zegde slechts 5 miljoen toe.
4. De schaduw van Trump
Trump stapte uit het Parijsakkoord, de VS zijn niet in Belém aanwezig. Maar de angst bij diplomaten is dat Trump de top op afstand zal ondermijnen. Vorige maand blies hij al een klimaatakkoord op voor de internationale zeevaart, door te dreigen met heffingen en havenrestricties voor landen die wilden instemmen.