Dutilhhuis

De Voorjaarsnota: geen visionaire begroting met forse investeringen voor de toekomst

Zelf zei de coalitie steeds: we lossen alle problemen op in de Voorjaarsnota. 

Het is geen visionaire begroting geworden met forse investeringen voor versterking van defensie, klimaatverandering en de woningnood, blijkt uit de stukken. Het is vooral een compromis, met wensen van coalitiepartijen en wat maatregelen voor koopkracht. Kleine oplossingen voor acute problemen, niet voor de grote problemen van deze tijd.

„Wat me vooral opvalt: struisvogelpolitiek op de grote posten”, zegt Sandra Phlippen, hoofdeconoom bij ABN Amro. „Het kabinet zou mensen moeten helpen om financieel weerbaar te worden in zware tijden met veranderende geopolitieke verhoudingen en de energietransitie die ons staat te wachten”, zegt ze. Maar dat ziet ze niet in de plannen.

„Deze coalitie stuurt ad hoc bij op veel fronten”, zegt Barbara Baarsma, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en hoofdeconoom bij accountant PwC. „Overal zoeken ze ruimte om op de korte termijn iets voor de portemonnee van de kiezer te kunnen betekenen.” Maar een strategie om ruimte voor economische groei te creëren ontbreekt. Zo is er geen financiële dekking voor de aanpak van stikstof, ziet Baarsma. Die is vooruitgeschoven richting Prinsjesdag, omdat een ministeriële commissie eraan werkt.

Wel is de omstreden btw-verhoging op media, cultuur en sport van 1,3 miljard euro teruggedraaid, door de inkomstenbelasting minder te verlagen. 

Een koopkrachtmaatregel voor de korte termijn is de ‘boodschappenbonus’. Die gaat over een eenmalige verhoging van de huurtoeslag in 2026 met één miljard euro. Zo houden huurders meer geld over om van te leven. Daarnaast worden de sociale huren in 2025 en 2026 bevroren – en dat levert het kabinet met wat creatief boekhouden zelf een ‘bonus’ op. Geen huurverhoging betekent namelijk ook minder huurtoeslag. Structureel hoeft het kabinet zo 492 miljoen euro minder uit te geven.

Voor de lange termijn ontbreekt het in de Voorjaarsnota vaak aan echte keuzes. Het bevriezen van de huren, bijvoorbeeld, is fijn voor huurders, maar niet voor woningzoekenden. Twee jaar zonder huurverhoging scheelt woningcorporaties 47,5 miljard euro aan inkomsten tot 2030, stelt de koepelvereniging Aedes. Dat betekent dat 170.000 woningen niet gebouwd kunnen worden, of 1,4 miljoen woningen minder verduurzaamd kunnen worden, zegt Aedes. Voorzitter Liesbeth Spies, zelf oud-minister van Binnenlandse Zaken (CDA), noemt het „verbijsterend” en „populistisch”. De eerdere bouwafspraken op de Woontop in december van het kabinet zijn „een farce”.