Het aanjagen van de energietransitie vergt een groot gebaar van het kabinet
COMMENTAAR VOLKSKRANT
Warmtepompen en -netten zijn onmisbaar bij het behalen van de nationale klimaatdoelstellingen. Maar dat vergt wel een grote inspanning vanuit Den Haag.
Waar de energietransitie op sommige terreinen razendsnel gaat – Nederland is inmiddels wereldkampioen zonne-energie, waardoor de helft van de elektriciteit duurzaam wordt opgewekt – loopt ze op andere gebieden vast. Warmtenetten, bijvoorbeeld, zijn na een veelbelovende start snel uit de gratie geraakt. Burgers die werden aangesloten op de buizen met warm water, werden ineens geconfronteerd met een fors hogere energierekening, waarna onenigheid ontstond tussen energiebedrijven en overheid, en nieuwe investeringen werden uitgesteld.
Het grote probleem bij energie uit een warmtenet, is het vaststellen van een eerlijke prijs. De energie moet niet duurder zijn dan energie uit gas, is de consensus, anders zal het draagvlak voor de energietransitie snel eroderen. Maar omdat de gasprijs tegenwoordig zeer grillig is, is deze belofte niet altijd makkelijk na te komen. Als de gasprijs ineens heel laag is, moeten energiebedrijven onder de kostprijs verkopen, waardoor ze in financiële problemen kunnen komen.
Het is dus wellicht verstandiger om bij warmtenetten met de kostprijs te rekenen – met een kleine opslag. Dat kan er echter toe leiden dat die prijs boven de gasprijs komt te liggen. Een ander probleem is dat de kosten voor warmte niet overal hetzelfde zijn. Aardwarmte bijvoorbeeld vergt een grote investering, maar is daarna relatief goedkoop. Warmte van biomassa of gascentrales is duurder. De prijs van de aanleg van een warmtenet varieert ook van wijk tot wijk. Het is moeilijk uit te leggen als energie op de ene plek duurder is dan op de andere.
De Warmte Alliantie, waarin ongeveer honderd gemeenten, provincies, maatschappelijke organisaties en bedrijven zich hebben verenigd, doet nu een oproep aan het kabinet om te hulp te komen. In het ‘Warmtebod’ is hun belangrijkste aanbeveling om ervoor te zorgen dat huishoudens met een warmtenet er financieel niet op achteruitgaan.
Om grote stappen te kunnen maken, is een groot gebaar van het kabinet nodig. Wellicht is het een goed idee om de prijs voor energie uit een warmtenet jaarlijks centraal vast te stellen, aan de hand van de gasprijs. Energiebedrijven die meer kosten hebben gemaakt krijgen subsidie, energiebedrijven die minder kosten maken betalen extra belasting. Een bepaalde winstmarge is zo gegarandeerd.