Milieudefensie zet ondanks nederlaag tegen Shell zaak tegen ING door
Terugblik spannendste klimaatzaak in Nederland
In de klimaatzaak die Milieudefensie had aangespannen tegen Shell, gaf het gerechtshof vandaag het energieconcern op veel punten gelijk. Milieudefensie beraadt zich op verdere stappen.
De teleurstelling bij het team van Milieudefensie is zichtbaar. Directeur Donald Pols wrijft over zijn voorhoofd, en veegt daarna even langs beide ogen. Ze zijn een beetje rood. Hoofdadvocaat Roger Cox kijkt voor zich uit. Leden van het juridische team geven elkaar een knuffel, als troost.
Aan de andere kant, bij tegenpartij Shell, geven ze elkaar een hand. Ingetogen, een jubelstemming is niet zichtbaar. Maar de opluchting en de tevredenheid moeten groot zijn. Volgens Shell stond immers zijn eigen voortbestaan op het spel. En het vond de hele rechtszaak principieel een „verkeerde afslag”. Dit soort dingen moest je niet bij de rechter uitvechten. […]
Milieudefensie verliest dit keer op veel belangrijke punten. Dat is het tegenovergestelde van de baanbrekende uitspraak in 2021, tijdens de eerste behandeling van de zaak. Het oorspronkelijke vonnis, dat Shell zijn eigen uitstoot én die van zijn klanten per 2030 met minimaal 45 procent moet hebben verminderd (ten opzichte van 2019), is „niet toewijsbaar”, aldus het gerechtshof. En het wordt dus „vernietigd”. Daarmee is tevens een juridisch unicum ongedaan gemaakt: de uitspraak was de eerste wereldwijd waarbij de rechter een individueel bedrijf een vergaande reductieplicht oplegde.
Uitspraak in Shell-zaak biedt voeding voor nieuwe klimaatprocessen
Het gerechtshof vernietigde een vonnis dat Shell verplichtte tot drastische uitstootreductie. Maar juristen zien nieuwe kansen voor een rechterlijk bevel om investeringen in olie en gas te beperken.
Is het nu gedaan met alle klimaatrechtszaken? Of geeft het spraakmakende arrest dat het gerechtshof in Den Haag dinsdag wees in de zaak Milieudefensie versus Shell juist voeding aan nieuwe?
Een dag nadat het hof Shell alsnog gelijk heeft gegeven en het oorspronkelijke vonnis heeft vernietigd waaronder het olie- en gasbedrijf zijn uitstoot fors moest terugdringen, brandt die vraag op de lippen van zowel klimaatactivisten als grote vervuilers. Wereldwijd. […]
Zaken ‘te verschillend’
Harro van Asselt, hoogleraar klimaatrecht aan de Universiteit van Cambridge, wijst er per e-mail op dat „zowel de omstandigheden als de rechtssystemen” in de landen waar klimaatzaken lopen „te verschillend zijn om te concluderen dat er negatieve gevolgen zullen zijn voor die rechtszaken”.
Zo is de rechtszaak tegen het Franse Total volgens hem gebaseerd op een specifieke wet over de maatschappelijke zorgvuldigheid van bedrijven – niet op een ongeschreven zorgvuldigheidsnorm zoals in de zaak van Milieudefensie tegen Shell. Dat maakt de Franse zaak wezenlijk anders.
Daarbij, zegt klimaatjurist Laura Burgers van de Universiteit van Amsterdam, is de rechtbank in de klimaatzaak tegen ING niet verplicht het arrest van het hof in de Shell-zaak van dinsdag te volgen.
Van Asselt ziet in het arrest zelfs „een duidelijk perspectief” voor compleet nieuwe rechtszaken van Milieudefensie tegen Shell. Daarmee doelt hij op opmerkingen van het hof dat Shells plannen om nieuwe olie- en gasvelden aan te boren mogelijk „op gespannen voet” staan met het klimaatakkoord van Parijs. Shell moet daar volgens het hof ook aan voldoen. Een vordering van Milieudefensie op dat punt zou dus misschien wel kans hebben gemaakt, bedoelt hij. Alleen: dat werd niet gevraagd.
Het hof zet de deur wagenwijd open om een rechterlijk bevel te vragen om nieuwe investeringen in olie en gas te beperken
Tim Bleeker klimaatjurist VU
Met die opmerkingen geeft het hof volgens Van Asselt aan hoe een concrete verplichting voor Shell er „uit had kunnen zien”. Datzelfde geldt voor vorderingen tegen andere bedrijven.
Klimaatjurist Tim Bleeker, verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, beaamt dit telefonisch. „Het hof zet de deur wagenwijd open om een rechterlijk bevel te vragen om nieuwe investeringen in olie en gas te beperken.”
Het hof is met ons meegegaan in allerlei belangrijke stappen op weg naar een reductieverplichting. Nu alleen die laatste stap nog. In die zin is het een mooi arrest
Roger Cox hoofdadvocaat Milieudefensie