‘Over ouderdom wordt veel te weinig nagedacht, het interesseert niemand’
Didier Eribon De Franse auteur Eribon verweeft in zijn werk wetenschap, autobiografie en literatuur. In zijn nieuwe boek reflecteert hij over het lot van zijn moeder, die snel overleed nadat ze in het verpleeghuis kwam.
[…] Zeven weken na haar entree in het verpleeghuis op dertig kilometer van Reims overleed ze. „Toen ik haar naar het tehuis bracht, kon ze nog lopen. Ze sprak min of meer normaal. En in die paar weken is haar fysieke en cognitieve gezondheid extreem snel achteruit gegaan. Wat was hier gebeurd? Ik wilde het begrijpen.”
[…] „Vrij snel nadat ik mijn moeder naar dat tehuis had gebracht, kreeg ik boodschappen op mijn voicemail”, vertelt Eribon (71) in een hotel in Rotterdam. „‘Ik ben hier ongelukkig’, zei ze. ‘Het gaat niet goed met me, ze mishandelen me. Ze verbieden me te douchen.’ Dus de volgende dag belde ik de arts. Die zei dat er twee mannen nodig waren om haar met het douchen te helpen, en dat die er niet altijd zijn. Daarom kon ze maar eens per week onder de douche. Dat stuitte me zo tegen de borst dat ik me de vraag stelde: hoe gaan we als samenleving om met heel oude mensen die hun fysieke autonomie kwijtraken?”
De instellingsarts waarschuwde al: „Oude mensen die in een verpleeghuis komen, lopen de eerste twee maanden veel gevaar”.
„Ik zag dat toen als een soort standaardtekst. Ik had de hele middag met mijn moeder zitten praten en dat ging goed, totdat ze die bizarre berichten ging sturen. Die werden steeds warriger en toen dacht ik dat ze haar misschien te veel medicijnen gaven. Ik nam die waarschuwing niet serieus genoeg.”
U heeft zich verdiept in iets dat kennelijk het ‘slipsyndroom’ heet.
„Als je op je bed ligt, opgesloten in je kamer, en je weet dat de situatie niet meer gaat verbeteren, als je nooit meer uit die kamer weg komt, als je geen plannen meer kunt maken, dan krijgt wanhoop de overhand. Mijn moeder heeft zich ‘laten sterven’. Dat is wat artsen het slipsyndroom noemen.”
Of ‘onbewuste zelfmoord’, zeggen psychiaters.
„Ik denk dat mijn moeder de strijd tegen haar achteruitgang heeft opgegeven. Ze wilde niet meer eten, ze wilde niet meer drinken, ze wilde niet meer praten. Dat was niet onbewust, het was opzettelijk. En, overigens, ik denk dat daar een enorme moed voor nodig is. Maar dat slipsyndroom hangt voor een groot deel samen met de levensomstandigheden die haar in dat tehuis ten deel vielen. Ze voelde zich daar een gevangene, ze was radeloos.”
Ook met meer geld vereenzamen ouderen nog steeds in een tehuis.
„Je kunt ook aan alternatieve oplossingen denken. Er zijn stedebouwkundigen die hebben voorgesteld om studentenhuisvesting te koppelen aan woningen voor ouderen. Dat ze bij elkaar op bezoek kunnen, en voor elkaar kunnen zorgen bijvoorbeeld.”