‘De wetenschap moet meer experimenteren om de wereld klaar te maken voor klimaatverandering’ – met podcast
Derk Loorbach
De wereld moet zich voorbereiden op klimaatverandering. Maar „het is evident dat er niet genoeg gebeurt”. Daarvoor is ook een andere manier nodig van wetenschap bedrijven.
Grote omslagen in samenlevingen gaan vaak moeizaam. Zo is het ook met de aanpassing aan klimaatverandering, zegt Derk Loorbach, hoogleraar sociaal-economische transities aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is deze week aangesteld als boegbeeld van het nieuw opgerichte Klimaatonderzoek Initiatief Nederland (KIN), dat de omslag wil versnellen naar een wereld die niet verder opwarmt, en die beter bestand is tegen nu spelende veranderingen, zoals het toenemend aantal hittegolven en hoosbuien.
Gaat die omslag niet snel genoeg? Er is toch wetgeving die eist dat Europa, ook Nederland, in 2050 klimaatneutraal is?
„Het is evident dat er niet genoeg gebeurt. Daar kan ik veel over zeggen, maar in dit kader vind ik het interessanter om het over de rol van de wetenschap en ons kennissysteem binnen onze huidige samenleving te hebben. Want daarvoor is het KIN opgericht. Om het heel anders te doen.”
Hoe dan?
„Nu past de wetenschap in een lineair systeem dat gericht is op groei en vooruitgang. Dat grondstoffen uit de aarde onttrekt, daar producten van maakt, die wij consumeren. Bij problemen moet technologie de oplossing bieden. Want, wordt er gezegd, mensen passen hun gedrag toch niet aan. Wat onzin is, want mensen passen hun gedrag voortdurend aan.
„Maar dús gaan we bijvoorbeeld ons transport elektrificeren, zodat iedereen een auto kan blijven rijden. Terwijl we ook onze steden zouden kunnen aanpassen zodat we geen auto’s meer nodig hebben, met meer openbaar vervoer en fietspaden.
„Maar we blijven door innoveren en optimaliseren bínnen het bestaande, want systemen hebben de neiging daarin te blijven hangen, omdat je te maken hebt met macht, kapitaal, institutionalisering. Alleen, dat is niet vol te houden. Grondstoffen raken op, de biodiversiteit holt achteruit. Klimaatverandering raakt een groeiende hoeveelheid mensen. In samenlevingen groeit de instabiliteit.”
[…]
„Maar we weten dat transities ontstaan vanuit experimenten in de praktijk. Denk aan de alternatieve boeren, de sociale ondernemers, actieonderzoekers, maatschappelijke initiatieven. Die pioniers heb je ook in de wetenschap. Ze zijn uitgesproken kritisch op de status quo.
„Het KIN is een experiment van wetenschapsfinancier NWO. Het wil wetenschap, praktijk en beleid met elkaar verbinden en zoeken naar alternatieven voor voedselvoorziening, stedelijke ontwikkeling, mobiliteit, vanuit het idee van rechtvaardigheid en duurzaamheid. Collectief experimenteren en leren.
Podcastaflevering 20 jaar DRIFT, met Derk Loorbach over nieuwe grondvesten voor de wetenschap
Ter ere van ons 20-jarig jubileum interviewen we (weer) DRIFT-directeur en hoogleraar Derk Loorbach. We blikken terug op zijn rol in de jarenlange ontwikkeling van DRIFT en dat vormt meteen een goede aanleiding om het te hebben over zijn nieuwe rol: hij wordt ook academisch boegbeeld voor voor het Klimaatonderzoek Initiatief Nederland (KIN).