Kernenergie ‘groen’? De bergen radioactief afval in Niger vertellen een ander verhaal
Als het aan de voorstanders ligt, is de wereldwijde opwekking van kernenergie in 2050 verdrievoudigd. Maar het winnen van uraniumerts is ingrijpend voor mens en natuur, vooral op plekken waar die al kwetsbaar zijn. Zoals in het Afrikaanse land Niger. Daar hebben de mijnen vooral veel radioactief afval en een hoog sterftecijfer opgeleverd, terwijl de beloofde rijkdom naar het Westen vloeide.
Waar gaat dit stuk over?
- Een schone, veilige energiebron. Die zorgt voor goedkope stroom en je onafhankelijk maakt van het buitenland. Dat is hoe Frankrijk zijn kerncentrales ziet. Maar kerncentrales hebben splijtstof nodig. En die haalt Frankrijk uit de grond in plaatsen als Arlit, in het noorden van Niger, een van de armste landen ter wereld.
- In Niger ziet de nucleaire toekomst er heel anders uit: radioactief en giftig afval uit de uraniummijnen maakt de mensen ziek, vervuilt het grondwater en zorgt voor vervuiling die nog eeuwen zal blijven. De Fransen houden ondertussen vol dat alles goed gaat in hun voormalige kolonie.
Waarom is dit belangrijk?
- Frankrijk is op het wereldtoneel een geziene aanjager van kernenergie. Met succes: na jaren een bijrol te hebben gespeeld, is kernenergie terug van weggeweest. Vorig jaar spraken 25 landen — waaronder Nederland — af dat de wereld in 2050 drie keer zoveel kernenergie moet produceren.
- Het huidige kabinet is in ieder geval van plan om twee nieuwe kerncentrales te bouwen en verkent de mogelijkheden om dat aantal uit te breiden tot vier.
Hoe is dit onderzocht?
- Dit artikel komt voort uit een samenwerking met IRPI Media, een Italiaans onderzoeksplatform. Auteur Marco Simoncelli, die in Ethiopië woont, bezocht de Agadez-regio en sprak daar onder anderen met de lokale activist Almoustapha Alhacen.
- Follow the Money en IRPI Media spraken daarnaast met meerdere experts en bestudeerden interne documenten van de Franse uraniumproducent Orano.
De uraniummijnen van Arlit en Akokan
In het centrum van het oude mijnstadje Arlit, in het noorden van Niger, ligt een verlaten terrein vol vervallen pakhuizen, kapotte bussen en leegstaande kantoren. Alles staat weg te roesten sinds het transportbedrijf dat het gebied beheerde rond 2000 vertrok.
Activist Almoustapha Alhacen (67) richt zijn stralingsmeetapparaat naar de grond. Lokale bewoners gebruiken deze plek om de weg af te snijden. Her en der spelen groepjes kinderen, even verderop staan geiten en ezels te grazen.
De meter piept: het stralingsniveau is hier 10 tot 20 keer hoger dan normaal. ‘Deze plek moet worden gesaneerd, net als vele andere in de stad,’ zegt Alhacen.
Alhacen is de oprichter van Aghirin’Man, een lokale ngo die aandacht vraagt voor de milieu- en gezondheidsschade die ontstaan is door de uraniummijnen in het gebied. Uranium is een zeer radioactief metaal dat wordt gebruikt om splijtstofstaven voor kerncentrales te maken. Het wordt gewonnen uit uraniumerts. Dat erts bevindt zich diep in de grond en het wordt in dit gebied al tientallen jaren gedolven.
Het transportbedrijf heeft waarschijnlijk afval van de omliggende uraniummijnen gebruikt om de bodem te verstevigen, er is een laag cement gestort om het puin af te dekken, zegt Alhacen. ‘Er had moeten worden gecontroleerd of het afval radioactief was, maar dat is niet gebeurd.’