Jan en Els over hun geplande duo-euthanasie: ‘Samen gaan is voor ons de ultieme oplossing’
InterviewDuo-euthanasie
Jan Faber en Els van Leeningen zijn begin juni samen, met hulp van artsen, uit het leven gestapt. In hun camper op het Friese platteland vertelt het echtpaar de dagen ervoor over hun keuze voor duo-euthanasie. Hun zoon doet als ooggetuige verslag van de allerlaatste uren en minuten met zijn ouders.
‘Dit is het mooiste plekje op aarde’, zegt Els van Leeningen als we op een zwaarbewolkte maandagochtend eind mei de jachthaven in Terherne binnenrijden. […]
Het was voor Jan en Els alleen dat ze in het najaar van 2023 aanklopten bij de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) om de mogelijkheden van euthanasie bij dementie te onderzoeken. Wetende dat het bij dementie cruciaal is op tijd te zijn, de patiënt moet immers nog zelf in staat zijn de doodswens te kunnen verwoorden.
Jan: ‘De vrijwilliger van de NVVE keek mij op een moment in het gesprek aan en zei: ‘Als ik u zo hoor, komt u met uw stapeling van ouderdomsaandoeningen ook in aanmerking voor euthanasie. U kunt ook besluiten samen te gaan.’ Toen ik dát hoorde, wist ik meteen: dan wil ik samen met Els vertrekken. Ik wil al twintig jaar dood.’
Duo-euthanasie komt weinig voor. Het kan alleen als beide partners ondraaglijk en uitzichtloos lijden, en medische behandelingen dus geen perspectief op verbetering geven. Romantiek komt er niet bij kijken. Het aantal paren dat er toestemming voor krijgt, neemt langzaam toe, met oud-CDA-premier Dries van Agt en zijn vrouw Eugenie in februari dit jaar als bekendste voorbeeld. In 2019 kregen 17 echtparen duo-euthanasie, 13 in 2020, 16 in 2021, 29 in 2022 en 33 in 2023.
Bij de keuze van Jan en Els spelen meerdere overwegingen een rol. Zo willen ze de gezondheidszorg waarop ze een toenemend beroep zullen moeten doen, niet belasten. En een onafwendbaar leven tussen de bakstenen muren van een instelling is voor deze vrije vogels geen aanlokkelijk perspectief. In juli vorig jaar hebben ze op aandringen van familie en vrienden een poging gewaagd in een aanleunwoning in Drachten verder te leven.
[…]
Is inmiddels duidelijk waar de duo-euthanasie zal plaatsvinden?
Jan: ‘We zijn uit de brand geholpen: maandag om half 11 in een hospice in Sneek. Dit geeft rust. We zijn vandaag de ruimte gaan bekijken: een klein appartement, het zag er netjes uit. Er zullen nog wat stoelen bij moeten, want we hebben acht mensen gevraagd erbij te zijn: onze zoon, schoondochter, een broer van mij en zijn vrouw, een broer van Els en zijn vrouw, en onze twee beste vrienden − een stel waarmee we heel wat grappen en grollen hebben uitgehaald.
‘Vandaag hebben we een uitvoeringsgesprek gehad met z’n allen, hier in een ruimte bij de jachthaven. Mijn arts vertelde precies hoe maandag alles in zijn werk zal gaan, zodat er op het moment zelf geen vragen gesteld hoeven te worden. Els en ik zullen allebei op een bed liggen, die naast elkaar zijn geschoven. Niet hand in hand, zo romantisch zijn we niet. Onze twee artsen dienen ons via een infuus een slaapmiddel toe. Eindelijk slaap ik dan eens goed. Daarna krijgen we een sterke spierverslapper waardoor je hart ermee stopt.