FORMATIE: Het nieuwe, rechtse kabinet heeft behoorlijk linkse plannen voor de woningmarkt
Het terugdringen van het ‘historische woningtekort’ door jaarlijks honderdduizend huizen te bouwen, is ‘topprioriteit’ voor het aanstaande kabinet. De eerste concrete stap die de nieuwe coalitie daartoe aankondigt, is het ‘zo snel mogelijk’ houden van een ‘woontop’.
Daar wil de regering ‘afdwingbare afspraken maken’ met belangenorganisaties en lokale overheden. Het plan voor een woontop is opmerkelijk, omdat eind februari juist vertegenwoordigers van BBB en PVV stelden dat alle partijen die betrokken zijn bij de woningbouw nu toch weleens uitvergaderd zouden moeten zijn. ‘Als je mensen gewoon gaat helpen, heb je dit soort bijeenkomsten niet meer nodig’, zei BBB-senator Eric Kemperman destijds bij de presentatie van de ‘Uitvoeringsagenda Woningbouw’, een gezamenlijk plan van twaalf belangenorganisaties.
[…]
Jaarlijks komt er 1,5 miljard euro extra voor woningbouw. Dat geld wordt weggehaald bij verschillende fondsen die het vorige kabinet had bedoeld voor onderzoek en innovatie.
‘Revolutionaire’ maatregel
‘Het bedrag is netjes’, zegt de Delftse hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer. Hij ziet in de kabinetsplannen vooral voortzetting van beleid dat al door het vorige kabinet in gang is gezet: bouwgrond beschikbaar maken, procedures versnellen en barrières aanpakken, zoals het overvolle stroomnet. ‘En met 1,5 miljard extra gaat dat sneller.’
Dat de rechtse partijen veel bestaand woonbeleid voortzetten, ziet ook Erwin van der Krabben, hoogleraar locatieontwikkeling. Maar hij wijst ook op een maatregel die volgens hem ronduit ‘revolutionair’ is. Met een zogenoemde ‘planbatenheffing’ wil het nieuwe kabinet gemeenten de mogelijkheid geven winst af te romen wanneer grondeigenaren cashen op landbouwgrond die een woonbestemming krijgt.
‘Daarmee kan de gemeente de kosten van gebiedsontwikkeling betalen, en het zal ook een einde maken aan speculanten die proberen toekomstige bouwgrond te verwerven.’ Van der Krabben vindt het grappig dat uitgerekend een rechts kabinet die heffing wil invoeren: ‘Het is eigenlijk een zeer linkse maatregel.’
Middenhuur
Dat de nieuwe coalitie het begrip ‘rechts’ danig oprekt, blijkt ook uit het beleid met betrekking tot woningcorporaties. Tien jaar geleden werden die nog onder leiding van VVD-woonminister Stef Blok ‘terug naar hun kerntaak’ gedwongen. Zij moesten zich voortaan alleen nog maar bezighouden met het verhuren van sobere sociale huurwoningen voor de allerarmste Nederlanders. Nu gaat dat roer helemaal om.
Van woningcorporaties wordt verwacht dat zij weer volop (lage) middenhuurwoningen gaan bouwen. Daardoor wordt het voor corporaties financieel en praktisch makkelijker grote bouwprojecten van de grond te krijgen. Daarnaast wordt de vennootschapsbelasting ten gunste van de corporaties aangepast en wordt er jaarlijks 500 miljoen euro uitgetrokken voor de huurtoeslag. Aedes, de vereniging van woningcorporaties, reageert dan ook verheugd op het hoofdlijnenakkoord. ‘Wij kijken uit naar de woontop.’
Is de VVD dan helemaal uit het woonbeleid verdwenen? Nee. Het laatste punt van de woonparagraaf luidt: ‘Er wordt niet getornd aan de hypotheekrenteaftrek.’