FORMATIE: Wilders sleept zijn coalitiepartners mee in een slechte soap en zet zo zijn hele kabinet op de helling
COMMENTAAR VOLKSKRANT
Het zegt veel over de PVV dat de partij geen sterkere premierskandidaat kon vinden. Niet alleen Wilders’ geloofwaardigheid staat nu op het spel.
Hoe zou Pieter Omtzigt zich voelen? Het land heeft zijn worsteling met de verkiezingsuitslag van dag tot dag kunnen volgen. Aan de ene kant de wetenschap dat 37 zetels voor de PVV niet zomaar genegeerd kunnen worden. Aan de andere kant Omtzigts verkiezingsprogramma, vol met dromen over herstel van de rechtsstaat, wetende dat dat met vrijwel elke ander programma prima gecombineerd had kunnen worden, behalve met dat van de PVV.
Zijn voornemen om een Wilders-kabinet dan maar vanuit de Kamer te gedogen, had een oplossing kunnen zijn. Dan was zo’n minderheidskabinet verzekerd geweest van een oppositie die altijd aan de noodrem had kunnen trekken. […]
Inmiddels weten we waar dat op neerkomt. Op enkele grote maatschappelijke thema’s – de economie, het onderwijs, de woningbouw, de volksgezondheid – laten de formerende partijen inderdaad veel over aan het aanstaande kabinet. Daar kan Omtzigt zijn rol van controleur pakken.
Tegelijkertijd zijn de afspraken over het asiel- en landbouwbeleid tot achter de komma uitgewerkt, terwijl juist daar de rechtsstaat en de bestuurscultuur op het spel worden gezet met schijnoplossingen en onvermijdelijke confrontaties met rechters die de overheid aan eerder gemaakte afspraken en verdragen gaan houden. Het is symboolpolitiek, vroeg of laat ten koste van het vertrouwen van heel veel kiezers die teleurgesteld gaan worden.
Hoe kwetsbaar hij nu ook zelf is, moet Omtzigt zich hebben gerealiseerd toen Wilders op het laatste moment met kandidaat-premier Ronald Plasterk op de proppen kwam. Gezien de moeizame voorgeschiedenis die Omtzigt en Plasterk met zich meeslepen, mag dat worden gezien als een provocatie: Wilders is aan het aftasten hoe ver hij met Omtzigt kan gaan.
Maar dit keer trekt Omtzigt aan het langste eind. Zelf twijfelde hij meteen, al snel werd de aarzeling wijdverbreid. […]
Exit Plasterk. Wilders betaalt de prijs voor twintig jaar alleenheerschappij. Hij heeft niets opgebouwd en dus ook de mensen niet om het land te regeren. […] Onder hoge druk, want de situatie is ernstig: de geboorte van zijn kabinet staat op de helling.
En als de conclusie is dat Wilders zo iemand niet weet te leveren, kan er nog altijd iemand concluderen dat de voorgenomen innige samenwerking met een ondemocratische eenmanspartij misschien toch een te hachelijk avontuur is. Er komt een moment dat zelfs Pieter Omtzigt op zijn strepen moet gaan staan.