Het ongemakkelijke geheim van klimaatsucces: voorspoed, en wereldvrede
Twee stappen vooruit, één achteruit. Dat is het tempo van de wereld in de strijd tegen klimaatverandering. Die stappen achteruit vallen vaak samen met andere crises: recessies, een pandemie, wetenschapsontkenning, en de ergste: oorlog.
Decennialang leefde de wereld in angst en wantrouwen. Toen werd het november 1989 en viel de Berlijnse Muur, gevolgd door december 1991, het officiële einde van de Koude Oorlog.
Slechts enkele maanden later kwam de wereld bijeen op de Earth Summit van Rio de Janeiro om te praten over een heel ander onderwerp: klimaatverandering. Het VN-klimaatverdrag werd er opgericht – een iconisch startpunt van de internationale klimaatonderhandelingen.
Was er soms iets afgeschud, in 1992, waardoor gedeelde idealen mogelijk werden, en de wereld erin geloofde voortaan samen te werken? “Die sfeer was in Rio heel erg voelbaar”, zegt Bert Metz, destijds de eerste Nederlandse klimaatgezant. “Het was een periode van optimisme en grotere aandacht voor het milieu.”
Die periode begon volgens Metz eind jaren tachtig en hield aan tot de totstandkoming van het Kiotoprotocol, een vroege voorloper van het Parijsakkoord.
“Het was een heel andere tijd”, zegt ook Sible Schöne, die in 1997 in het Japanse Kioto deelnam aan de onderhandelingen. “Er bestond begin jaren negentig bijvoorbeeld nog geen politieke verdeeldheid over de beschikbare wetenschap. Ook de Republikeinen in de VS waren nog niet overgenomen door klimaatontkenners.”
[…]
De oudste basis voor samenwerking: hetzelfde willen
Hoe gaan we dan nu verder? De klimaattop in Dubai komt eraan, eind november. De verwachtingen zijn niet hooggespannen. De voorzitter is topman van een oliebedrijf en de agenda staat vol met slepende kwesties die in voorgaande toppen niet konden worden opgelost.
Voor het klimaat is het misschien nog wel dringender om de internationale rechtsorde te herstellen: dat landen wereldwijd zich houden aan dezelfde regels. Daar zal heel wat anders voor nodig zijn dan opnieuw een Earth Summit met mooie intenties.
Maar uiteindelijk hangt klimaatsamenwerking nog af van iets anders, besluit De Boer: “Een collectief besef dat in actie komen aantrekkelijker is dan niets doen.” Dat is de oudste basis voor samenwerking: hetzelfde willen.