Voor ouderen is een illegaal leven in Nederland pas écht lastig
In beeld
Voormalig asieladvocaat Mona van den Berg portretteerde voor haar fotoboek Ongedocumenteerd. En op leeftijd. ouderen die na vaak decennia in Nederland te verblijven nog steeds illegaal zijn. „Hij zei tegen mij: Mona, ik wil niet eenzaam en zonder papieren sterven.”
Toen Mike Issak naar Nederland kwam, was het leven best eenvoudig. Hij had weliswaar geen verblijfspapieren, maar hij kon als begin-dertiger werken als hij de naam van een vriend gebruikte bij het uitzendbureau, en woonruimte vinden was toen makkelijk. Het was beter dan in Ghana.
Maar nu is hij 66 en ziek. Twaalf jaar geleden werd hij aan een tumor in zijn hoofd geopereerd, twee jaar geleden opnieuw. Hij kan niet naar Ghana omdat de medicijnen die hij nodig heeft voor zijn hart daar niet te krijgen zijn, of veel te duur zijn.
Issak is een van de 23 mensen die fotograaf Mona van den Berg portretteerde voor haar fotoboek Ongedocumenteerd. En op leeftijd. Als voormalig asieladvocaat is Van den Berg bijzonder geïnteresseerd in mensen die leven aan de rand van de samenleving. We zien ze, zonder opsmuk, in hun eigen, vaak sobere omgeving. Een leven zonder verblijfsvergunning is zwaar, maar voor jonge, gezonde mensen vaak wel te doen. Als ze ouder worden, wordt het overleven pas écht lastig, zag Van den Berg.
Ze fotografeerde de ouderen veelal in opvanghuizen, want het straatleven is voor ouderen niet vol te houden. Hoeveel ‘illegalen’ in Nederland wonen is onbekend – ze zijn immers niet geregistreerd. Maar het is een fikse groep, volgens schattingen tussen de 23.000 en 58.000 mensen. De groep ouderen onder hen groeit, zegt Van den Berg.
Ruth Jacob (70) vluchtte 25 jaar geleden vanuit Pakistan naar Nederland waar ze twintig jaar in de verpleging had gewerkt. Ze assisteerde er onder meer bij bevallingen. Bij een van de laatste bevallingen die ze begeleidde werd de baby dood geboren, waarna Jacob door de familie werd aangeklaagd voor moord. In Nederland werd haar verzoek om asiel afgewezen, maar het is niet veilig om terug te gaan naar Pakistan, zegt ze. Ze is bang dat ze meteen wordt opgepakt. Ze kampt met hartkwalen, diabetes en depressie.
Foma (76) uit Azerbeidzjan en Rita (66) uit Armenië zijn een stel en twintig jaar in Nederland. Als ze ieder terug zouden gaan naar het land van herkomst, zoals de IND wil, moeten ze gescheiden leven. Ze kunnen niet samen naar Azerbeidzjan of Armenië, die met elkaar in conflict zijn, omdat dat niet veilig is, stellen ze. „We willen samen zijn”, zegt Rita.
Torio Simon (56) uit Algerije fotografeerde Van den Berg in de Pauluskerk in Rotterdam waar hij een kamertje had. Hij heeft epilepsie. Van den Berg: „Hij zei tegen mij: Mona, ik wil niet eenzaam en zonder papieren sterven.” Simon overleed vorige maand aan een hartstilstand.
Mona van den Berg: Ongedocumenteerd en op leeftijd. Uitgeverij Jurgen Maas, 144 blz. € 25
In het Timmerhuis (Halvemaanpassage 1, Rotterdam) is tot 15 september een tentoonstelling met de foto’s te zien.