‘Soms is armoede domweg het gevolg van een soort roofoverval door rijke mensen’
Waarom is er zoveel armoede in de Verenigde Staten, ’s werelds rijkste economie? Omdat de rest van de Amerikaanse samenleving van die armoede profiteert, stelt Pulitzerprijs-winnaar Matthew Desmond. ‘Armoede is niet onvermijdelijk, het is een schande waar we iets aan kunnen doen.’
[…]
Desmond was vorige week donderdag en vrijdag in Nederland voor lezingen in Amsterdam en Rotterdam. De Volkskrant sprak de Princeton-hoogleraar daags voor zijn bezoek aan Nederland, en woonde zijn lezing bij in de Rotterdamse Arminiuskerk.
Hoe verhoudt de armoede in de VS zich tot die in Europa?
‘Er is veel meer armoede in Amerika. De kinderarmoede is twee keer zo hoog als in landen als Duitsland, Zuid-Korea of Nederland. Het verschil is dat Nederland en andere Europese landen verhoudingsgewijs veel meer belasting innen. Het belastinggeld dat jullie betalen staat gelijk aan zo’n 40 procent van jullie totale economie, in de Verenigde Staten is dit zo’n 25 procent. Daardoor is het sociale vangnet in Europa veel groter dan in Amerika, en zie je niet de extreme armoede die je bij ons op straat kunt tegenkomen.’
[…]
Linkse politici in de VS beantwoorden de waaromvraag van armoede vaak door de schuld te geven aan grote maatschappelijke fenomenen, zoals globalisering of het verdwijnen van industrie, schrijft u. In uw ogen zijn die verklaringen niet overtuigend. Waarom niet?
‘Ik word gewoon erg moe van al die grote theorieën die de midden- en bovenklasse ontslaan van hun verantwoordelijkheid voor het armoedeprobleem. Er leven vandaag de dag 38 miljoen Amerikanen onder de armoedegrens. Dat is ruimschoots meer dan de hele bevolking van een land als Australië bij elkaar. Het is oneerlijk om net te doen alsof het lot van de armen volledig losstaat van de levens van de rest van de samenleving.’
[…]
Anderhalf jaar lang volgde Desmond de worsteling van bewoners van een woonwagenpark en een getto in Milwaukee, een van de armste steden van het land, om de huur te betalen. Hij sliep op hun van kakkerlakken vergeven vloeren, paste op hun kinderen, en was bij hun kerkdiensten, bij hun Alcoholics Anonymous-vergaderingen, bij hun begrafenissen en zelfs bij hun bevallingen.
Hij vergezelde bewoners ook naar de daklozenopvang als ze na een huurachterstand weer eens op straat belandden. Dat ze zo vaak hun woning kwijtraakten, lag niet alleen aan huurachterstanden. Bij de minste of geringste problemen kregen huurders een uitzettingsbevel in de handen gedrukt door hun huisbazen, ontdekte Desmond. Bijvoorbeeld nadat vrouwen de politie belden omdat hun man hen in elkaar sloeg, of nadat een van hun kinderen een sneeuwbal tegen een auto gooide en de automobilist uit woede hun deur had ingetrapt.
De kracht van Evicted was dat Desmond niet alleen huurders, maar ook hun huisbazen volgde. ‘In eerste instantie dacht ik: waarom zou je in vredesnaam een woonwagenpark kopen? Waarom steek je dat geld bijvoorbeeld niet in aandelen? Toen de huisbaas me zijn boekhouding liet zien, en ik zijn winstmarges kon berekenen, viel het kwartje. Ik kwam erachter dat de eigenaar van het meest verpauperde trailer park in een van de armste steden van Amerika elk jaar onder de streep 447 duizend dollar winst overhield. En dat voor een park met 131 zwaar verwaarloosde woonwagens.’
[….]
In de Arminiuskerk liet Desmond een filmpje zien van een buurtcommissie in New York, waar witte bewoners vergaderden over een nieuw bestemmingsplan om sociale huurwoningen te bouwen in hun buurt. De gemoederen liepen hoog op. ‘Bescherm de oase!’, schreeuwde een van de bewoners. ‘Wil jij een barmhartige Samaritaan zijn en de hele wereld redden?’, zei een andere bewoner tegen een voorstander van sociale huurwoningen. ‘Dat is prijzenswaardig. Maar ga de wereld maar ergens anders redden.’