DUTILHHUIS

100 jarigen:‘Je man verliezen is anders dan je kind. Een kind is een deel van jezelf, dat verlies gaat dieper’

Els Bannink-Hartman is 100 jaar. Hoe kijkt deze in Nederlands-Indië geboren fysiotherapeute terug op de eeuw die achter haar ligt?

Vanuit haar vaste stek op de bank heeft Els Bannink goed zicht op de televisie waarop ze dagelijks sportwedstrijden volgt. En – dichterbij – op de salontafel een ingelijste zwart-witfoto van haar echtgenoot Louk Bannink, in de tijd dat hij tropische landbouw studeerde in Wageningen. Hij leunt ontspannen tegen een balustrade, een sigaretje in de hand.

Ruim een jaar geleden interviewde ik uw 100-jarige man.

‘Louk had mij niet alleen moeten laten. Dat hadden we niet afgesproken. Maar zo had hij het zelf ook niet gewild. Hij is 21 maart vorig jaar overleden. We zijn 70 jaar getrouwd geweest, en hebben dat nog gevierd hier beneden in de flat. Ik weet niet waarom ik zo oud ben geworden. Het is wel zo dat ik altijd goed voor mezelf heb gezorgd; niet roken, geen alcohol drinken en gezond eten. Ik heb altijd een potje sambal in de ijskast staan, daar zit veel vitamine C in.’

Mist u uw man erg?

‘Natuurlijk, ook al kan ik goed alleen zijn. Je man verliezen is anders dan je kind. Mijn oudste zoon Rob overleed zeven jaar geleden aan kanker. Een kind is een deel van jezelf, dat verlies gaat dieper. Van Louk mis ik zijn wezen, zijn zijn, zijn ongelooflijke charme. Hij is een heerlijke man, altijd vriendelijk en geïnteresseerd. Hij kon ook weleens boos worden, maar dat is heel gezond. Ik vond het belangrijk dat we dezelfde achtergrond hadden, dan kun je begrijpen wat de ander heeft meegemaakt. De ontberingen die we hebben doorstaan tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië, de haat tegen de Jap die je blijft houden, dat je blij bent dat je het hebt overleefd. Louk de dwangarbeid aan de Birma-spoorlijn, ik een vrouwenkamp op Java.’

De haat is nooit verdwenen?

‘Vergeven is er voor mij niet bij. Ik weet dat er mensen zijn die dat kunnen, maar ik kan het niet. De Japanners hebben geen vergeving verdiend.’

[…]

Voelt u zich nog thuis in deze tijd?

‘De vorige eeuw vond ik beter. Waarom, is moeilijk uit te leggen, dat is een gevoel. Het was meer ontspannen. Tegenwoordig is alles zo opgefokt.’

Wat is het beste besluit dat u ooit heeft genomen?

(Na een denkpauze:) ‘Dat ik ervoor koos samen met Louk het leven aan te gaan. Ik vond hem heel aardig en hij had de moed om na zijn tijd als dwangarbeider, waarin hij twee keer op sterven had gelegen, het leven weer op te pakken. Om, ziek aangekomen in Nederland, een zware studie te beginnen in een voor hem vreemd land. Daar had ik enorm respect voor. Doorgaan, iets maken van ons leven was de enige keuze die we hadden. En daar zijn we vol voor gegaan.’